خلاصة:
پژوهش حاضر درصدد است با رویکردی تلفیقی به بازنمایی مفاهیم قدرت، مشروعیت و نابرابریهای اجتماعی مطرح شده از سوی ماکس وبر (1968) در گفتمان محمدرضاشاه و امام خمینی در چارچوب دستور نقشگرای نظاممند هلیدی-متیسن (2014) بپردازد. بدین منظور، 7 نطق و پیام از هرکدام از این دو شخصیت در خطاب به مردم به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب گردیدند. یافتهها حاکی از این است که سه فرایند اصلی مادی، ذهنی و رابطهای نقش بسزایی در بازنمایی مفاهیم قدرت، مشروعیت و نابرابریهای اجتماعی داشتهاند. توزیع پر بسامد ضمیر «من»، «ما» و «شما» گفتمان را عرصه تعامل این دو شخصیت و مردم نموده است. آغازگر مبتدایی بینشان نیز مسئولیت اصلی پیام مطرح در گفتمان را برعهده دارد. در تحلیل انسجام متن نیز، عناصر انسجام دستوری بیشتر از عناصر واژگانی در سلاست و روانی کلام آن دو نقش داشتهاند. در پایان مشخص شد که گفتمان هر دو شخصیت به دنبال کسب اقتدار بوده، مشروعیت محمدرضاشاه موروثی، لیکن در تلاش برای کسب مشروعیت کاریزماتیک است و این در حالیاست که مشروعیت رهبری امام کاریزماتیک و مبتنی بر مشروعیت الهی است. هر دو گفتمان نیز عرصه توجه به حقوق اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مخاطب است، لیکن گفتمان محمدرضاشاه در موضوع کشف حجاب برخلاف این ادعاست.
ملخص الجهاز:
com)"/> تاریخ دریافت:16/6/1396 تاریخ تائید:6/10/1396 چکیده پژوهش حاضر درصدد است با رویکردی تلفیقی به بازنمایی مفاهیم قدرت، مشروعیت و نابرابریهای اجتماعی مطرح شده از سوی ماکس وبر (1968) در گفتمان محمدرضاشاه و امام خمینی در چارچوب دستور نقشگرای نظاممند هلیدی-متیسن (2014) بپردازد.
لذا، پژوهش حاضر درصدد است تا بر اساس دستور نقشگرای نظاممند هلیدی-متیسن (2014) به بازنمایی مشروعیت<FootNote No="59" Text="Legitimization"/>، قدرت<FootNote No="60" Text="Power"/> (اقتدار<FootNote No="61" Text="Authority"/>) و نابرابریهای اجتماعی<FootNote No="62" Text="Social inequalities"/> در گفتمان محمدرضاشاه و امام خمینی<FootNote No="63" Text="در ادامه و به منظور پرهیز از هرگونه جانبداری در خطاب، از این سه عنوان برای سه شخصیت مطرح در پژوهش استفاده میگردد.
برای نیل به این هدف، سوالات زیر مطرح میگردد: - تحلیل زبانشناختی گفتمان محمدرضاشاه و امام خمینی در خطاب به مردم چه شباهتها و تفاوتهایی را نشان میدهد؟ - بازشناسی انتقادی مفاهیم قدرت (اقتدار)، مشروعیت و نابرابریهای اجتماعی در گفتمان این دو شخصیت در خطاب به مردم چگونه است؟ 2- پیشینه پژوهش پژوهشهای مختلفی با محوریت تحلیل گفتمان و براساس مکاتب مختلف مطرح در این حوزه از جمله مکاتب کاربردشناسی<FootNote No="64" Text="Pragmatics"/>، جامعهشناسی تعاملی<FootNote No="65" Text="Interactional sociolinguistics"/>، تحلیل گفتگو<FootNote No="66" Text="Conversation analysis"/>، نقشگرایی، تحلیل گفتمان انتقادی، تحلیل پساساختارگرایانه و غیره صورت پذیرفتهاند.
همانطور که پیشتر نیز گفته شد، چارچوب نظری این پژوهش تلفیقی از دستور نقشگرای نظاممند هلیدی-متیسن (2014) و مفاهیم قدرت (اقتدار)، مشروعیت و نابرابریهای اجتماعی مطرح از سوی وبر (1968) است.
یا این اوصاف، بررسی نمونههای حاوی فرایند رابطهای نظیر آنچه در نمونه شماره 8 دیده میشود حاکی از این است که تاثیر بافت موقعیتی و فرهنگی باعث بروز بعدی متمایز تحت عنوان «دعا» در گفتمان امام خمینی شده است که این خود از ویژگیهای برجسته گفتمان وی است.