خلاصة:
برقراری ارتباط موثر با دیگران، لازمة زندگی در جهان امروز است، و «گفتوگو» مهمترین ابزار برای برقرای این ارتباط بهشمار میآید. با توجه به نقش تاثیرگذار گفتوگو در تربیت ابعاد فردی و اجتماعی، لازم است به پرورش این مهارت، توجه ویژهای مبذول شود. لیکن تا زمانی که ارزش، اهمیت و آثار تربیتی گفتوگو تبیین و بررسی نشده باشد، احساس نیاز و تمایل به آن به وجود نخواهد آمد. هدف اصلی مقالة حاضر، تبیین کارکردهای تربیتی گفتوگو در ابعاد فردی و اجتماعی است و در این زمینه از آیات و روایات مرتبط نیز استفاده شده است. بدینمنظور، با مطالعة متون مرتبط، ضمن مفهومشناسی واژة «گفتوگو» و ارتباط آن با سایر مفاهیم مشابه، آداب و شرایط گفتوگوی مطلوب تشریح شده و در نهایت، آثار گفتوگو در بعد فردی و اجتماعی بررسی گردیده است. در بعد فردی، آثاری همچون گسترش شناخت و معرفت، پرورش تفکر نقاد، خودآگاهی، و تقویت اعتماد به نفس، و در بعد اجتماعی سعة صدر، همدلی و هماندیشی، و حصول وحدت و تفاهم (از طریق گفتوگوی بین نسلی، گفتوگوی تمدنها و گفتوگوی ادیان) تبیین گردیده است.
ملخص الجهاز:
"معنایی که از «دیالوگ» به ذهن متبادر میشود معنایی عمیقتر از محاوره، بحث و صحبت کردن است و در مقالة حاضر نیز «گفتوگو» در معنای «دیالوگ» مطمحنظر است؛ «همان سخنانی که به دنبال ارتباط دو شخص یا بیشتر و در پی موقعیتها و رویدادهای گوناگون صورت میگیرد و در آن از افکار و احساسات با چارچوبهای شخصی، دینی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، علمی و مانند آن سخن به میان میآید (حسینی، 1416ق، ص 84) و هدف آن تصدیق حقیقتی به طور جمعی و عقلانی برای ایجاد معنایی از جهان است (دایکسون، 1996، ص 24).
آثار و کارکردهای تربیتی گفتوگو انسان برای زندگی در اجتماع و بروز افکار درونی خویش، ناگزیر از تکلم است و اندوختههای علمی و تجربیات زندگی را به وسیلة مهمترین نعمت الهی، که همان سخن گفتن است، ارائه میدهد، و از این طریق، مسائل و مشکلات فردی و اجتماعی را حل و فصل میکند.
2. همدلی و هم اندیشی تلاش بشر برای برقراری ارتباط با دیگران و ایجاد قواعد و قراردادهایی که در سایة آنها بتواند ارتباطی کلامی ایجاد کند، همواره محل توجه بوده است؛ کلامی که حاصل نزدیکی زبان و اندیشه است و به یاری آن، توانسته تفکرات خود را به دیگر منتقل کند.
بدینروی، لازم است دستاندرکاران حوزة تربیت ضمن توجه ویژه به ضرورت تقویت مهارت «گفتوگو»، در زمینة بهکارگیری روشهایی برای پرورش این مهارت اهتمام ورزند، تا آثار و نتایج متعدد کاربست گفتوگو در ابعاد فردی و اجتماعی زندگی بشر تجلی یابد."