ملخص الجهاز:
"ملکیان: به نظر میرسد که این تعریف از «علم کلام» تعریف نادرستی نباشد: «علم کلام علمی است که در آن کوشش روشمندانهای میشود، برای این که گزارههای موجود در متون مقدس یک دین و مذهب خاص و نیز پیشفرضها و لوازم منطقی آن گزارهها ارائه منظومهوار (systematic) ، تفسیر، و توجیه شود.
فی المثل، شک نیست که متکلم، بسته به این که کدام یک از نظریات فلسفی را در باب نفس و چند و چون ارتباط آن با بدن پذیرفته باشد، تفسیری از گزارههای دینی و مذهبی راجع به زندگی پس از مرگ به دست میدهد که اگر رای فلسفیاش دگرگون شود آن تفسیر نیز باید جای خود را به تفسیر دیگری بسپرد.
نکته نخست آنکه، اگر هدف علم کلام این باشد که گزارههای دینی و مذهبی را، و نیز پیشفرضها و لوازم منطقی آنها را، ارائه منظومهوار، تفسیر، و توجیه کند، باید پذیرفت که علم کلام، به هیچ روی، تاکنون بدین هدف نائل نیامده است و، چون چنین است، باید همچنان در تک و پو و سعی و سیر باشد.
در جواب سؤال اول گفته شد که علم کلام کوشش روشمندانهای میکند، از جمله، در جهت تفسیر گزارههای موجود در متون مقدس دینی و مذهبی; و چون این متون، در مورد دین اسلام، عبارتند از قرآن و احادیث، تفسیر مذکور هم شامل تفسیر قرآن میشود و هم شامل شرح احادیث.
و اما بخش دیگر علم الحدیث، که، به اعتباری، مقدم استبر بخش پیشگفته، یعنی بخشی که بدین بحث میپردازد که آیا احادیثی که ما اکنون در اختیار داریم، واقعا از پیامبر اسلام(ص) و سایر شخصیتهای مقدس دین و مذهب صادر شدهاند یا نه، خود جزء علم کلام نیست، ولی از علومی است که مورد حاجت علم کلام هست."