خلاصة:
جانورشناسی دانشی است که از روزگاران کهن بدان پرداخته شده و در این زمینه کتابهای بسیاری درباره ساختمان بدن جانوران، بررسی بیماریهای آنها و یافتن راههای درمان آن و همچنین بیان منافع و مضار هر حیوان همراه با بیان افسانههایی درباره جانوران نوشته شده است. یکی از مهمترین آثار درباره علم جانورشناسی کتاب حیات الحیوان اثر دمیری است که در قرن هشتم به زبان عربی نوشته شده است. اهمیت این کتاب آن چنان است که سرمشق نویسندگان بعدی در نوشتن کتابهایی در زمینه حیوانات بوده است. یکی از نخستین کسانی که در ایران کتاب حیاتالحیوان دمیری را به فارسی ترجمه و تلخیص نمود «محمّد تقی تبریزی» بود که در سال 1080 در عهد شاه عباس دوم میزیست و به فرمان شاه صفوی به این مهم دست زد و نام کتاب خویش را « خواص الحیوان» نهاد.
در این مقاله نخست به بررسی و معرّفی چند کتاب در زمینه جانورشناسی میپردازیم سپس عمدهترین ویژگیهای سبکی کتاب خواص الحیوان تبریزی را بررسی مینماییم.
ملخص الجهاز:
بررسی ویژگیهای سبکی کتاب «خواص الحیوان » محمد تقی تبریزی چکیده جانورشناسی دانشی است که از روزگاران کهن بدان پرداخته شده و در این زمینه کتابهای بسیاری دربارٔە ساختمان بدن جانوران ، بررسی بیماریهای آنها و یافتن راههای درمان آن و همچنین بیان منافع و مضار هر حیوان همراه با بیان افسانه هایی دربارٔە جانوران نوشته شده است .
کلمات کلیدی : جانورشناسی، خواص الحیوان ، حیات الحیوان ، سبک شناسی مقدمه در میان آثار بر جای مانده از پیشینیان ، آن دسته از متونی که به ادبیات ، تاریخ ، عرفان ، فقه ، کلام و انواع علوم و عناوین شناخته شدٔە از این دست اختصاص داشته اند، کم و بیش در طبقه بندیهای موضوعی و غیر موضوعی برای خود جایی یافته اند و امروزه میتوان در مورد جایگاه آنها با وضوحی نسبی سخن گفت ؛ اما غیر از اینها متونی هستند که در گونه های شناخته شدٔە امروزی جایگاه تثبیت شده ای ندارند و شاید دلیل اصلی آن ، آمیخته بودن آنها با علوم مختلفی است که امروزه چندان بر دانشهای هم نام خود منطبق نیستند و از نظر علمی پاسخگوی انتظارات دانشمندان نمیباشند.
با وجود آنکه ارسطو نخستین کسی بود که جانورشناسی را به صورت یک علم مستقل درآورد و کتابهایی در این زمینه تالیف نمود؛ اما در دورٔە اسلامی، جانورشناسی در زمرٔە طبیعیات قرار گرفته که وابستگی و استقلال مطالب آن در کتابهای مختلف متفاوت است و آثار دانشمندان دورٔە اسلامی در این علم ، به پای دستاوردهای ایشان در دیگر شاخه های علوم چون ریاضیات و نجوم نمیرسد و به همین دلیل است که توجه چندانی به آن نمیشود.