خلاصة:
هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین مقایسهای مدلهای قیمتگذاری داراییهای سرمایهای رفتاری و کلاسیک در بازار سرمایه ایران است. جامعه آماری موردمطالعه این پژوهش شرکتهای پذیرفتهشده بورس اوراق بهادار تهران و نمونه آماری نیز قلمرو زمانی بین سالهای 1385 تا 1395میباشد. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- کاربردی است. روش گردآوری اطلاعات شامل روشهای کتابخانهای و روشهای میدانی میباشد. برای آزمون فرضیههای این پژوهش از مدل رگرسیون چند متغیره استفادهشده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد مدلهای قیمتگذاری دارایی سرمایهای کلاسیک در مقایسه با مدلهای قیمتگذاری دارایی سرمایهای رفتاری در بازار سرمایه ایران دارای قدرت تبیین بیشتری میباشد. این در حالی است که مدل استاندارد قیمتگذاری داراییهای سرمایهای (CAPM)، دارای بیشترین قدرت تبیین (تقریبا 89/66 درصد)، و مدل تعمیم یابنده قیمتگذاری داراییهای سرمایهای (X-CAPM)، نیز در بین مدلهای رفتاری دارای کمترین قدرت تبیین (تقریبا 48/41 درصد) برخوردار می باشند. سپس، در رتبهبندی دوم مدل قیمتگذاری داراییهای سرمایهای کاهشی- نامطلوب (D-CAPM) دارای بیشترین قدرت تبیین (تقریبا 81/61 درصد)، و قیمتگذاری داراییهای سرمایهای رفتاری(BAP)، دارای کمترین قدرت تبیین (تقریبا 16/43 درصد) برخوردار میباشند. سپس، در رتبهبندی سوم مدل قیمتگذاری داراییهای سرمایهای تعدیلی (A-CAPM)، مدل قیمتگذاری داراییهای سرمایهای شرطی (I-CAPM)، مدل قیمتگذاری داراییهای سرمایهای تجدیدنظر شده (R-CAPM)، مدل قیمتگذاری داراییهای سرمایهای مصرفی(C-CAPM)، به ترتیب دارای بیشترین قدرت تبیین (تقریبا 49/59 درصد)، (تقریبا 64/48 درصد)، (تقریبا 10/52 درصد)، (تقریبا 94/49 درصد)، میباشند. همچنین، مدل قیمتگذاری داراییهای سرمایهای رفتاری(BAP)، در بین مدلهایی رفتاری دارای کمترین قدرت تبیین (تقریبا 16/43 درصد) برخوردار می باشند.
ملخص الجهاز:
در اینجا، شایان ذکر می باشد که مطالعه نیکولس باربریس و همکاران )٠٢٩٥(، براساس مدل قیمت گذاری دارایی های مبتنی بر مصرف است )C-CAPM(،که در مطالعات قبل کمتر برای بررسی و آزمون توان تبیین و یا میزان توضیح دهنگی این مدل در بازارهای مالی مورد توجه قرار گرفته است.
بنابراین)нA(، جهت محاسبه ریسک سیستماتیک در این مدل از رابطه زیر سنجیده می شود)رهنمای رودپشتی، وامیرحسینی، ٩٣٦١(: / معادله )٠(، فصلنامـه اقتصاد مالی شماره ٤١ / زمستان ١٣٩٦ مدل قیمت گذاری دارایی سرمایه ای بین دوره ای 02 در ادامه تحقیقات در خصوص مدل استاندارد قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای)CAPM( ، مدل جایگزینی که توسط رابرت مرتون)٩١٠٣(، معرفی شد یک مدل عاملی خطی است با متغیرهای ثروت و موقعیت که تغییرات در توزیع بازده ها و درآمد آتی را پیش بینی می کند.
بنابراین، ضریب (н) قرارگرفته در مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای تجدید نظر شده )R-CAPM(، از رابطه زیر محاسبه می شود)رهنمای رودپشتی و امیرحسینی،٠٢٢١(: / معادله )١(، که در آن )нj٠(،ریسک ذاتی شرکت )j(، و ضریب)DOL(،درجه اهرم عملیاتی، و ضریب)DFL(، درجه اهرم مالی، وضریب)DEL(،درجه اهرم اقتصادی، می باشند؛ به طوری که درجه اهرم اقتصادی است که عبارت است از درصد تغییرات انجام شده در فروش یک شرکت تقسیم بر درصد تغییرات به دست آمده از اختلل اقتصادی خارجی)Zt(، است و از رابطه زیر قابل اندازه گیری است)رهنمای رودپشتی، وامیرحسینی، ٩٣٦١(: / معادله )٩٢(، )нj٠(، ریسک ذاتی شرکت )j(، یا ریسک داخلی را بعد از خارج کردن ریسک های عملیاتی و مالی بیان می نماید و از آن برای تعیین بتای درجه اهرم اقتصادی استفاده و به روش زیر محاسبه می شود)رهنمای رودپشتی، وامیرحسینی، ٩٣٦١(: / معادله )٩٩(، فصلنامـه اقتصاد مالی شماره ٤١ / زمستان ١٣٩٦ که در آن و ضریب )١−ʌj,t(، و ضریب سود بعد از کسر مالیات آخر دوره )١−Zj,t(، و ضریب اختللت اقتصادی دوره،)١−Ej,t(،ارزش بازار دوره )ارزش خالص مورد انتظار از سهم بازار شرکت(، ضریب )j,t ̌Z( اختللت اقتصادی دوره بعد )اختلل اقتصادی آتی پیشبینیشده(، ضریب )m,tR(، بازده بازار دوره بعد، همچنین، ضریب)δm,t٢(، واریانس شاخص بازار دوره بعد، میباشد.