خلاصة:
پژوهش حاضر، به تاثیر و اهمیت شناخت ژئومورفولوژی شهری در ارتباط با وقوع مخاطره نشست زمین و ریزش دیواره های گودبرداری در سازه های عمرانی در کلانشهر مشهد می پردازد. داده ها شامل پارامترهای ژئوتکنیکی و سطح آب زیرزمینی و نقاط نشست و ریزش می باشد. ابزار مورد استفاده شامل نقشه های 1:25000 و 1:2000 شهری و توپوگرافی مشهد و نیز تصاویر ماهواره ای (MMS)و (TM) و (+ETM) مربوط به سال های 1353و 1359و1390 و عکس های هوایی سال 1342 است که با استفاده از نرم افزارهای GISو SPSSوExcel وmatlab مدل سازی های رگرسیون خطی چندمتغیره و شبکه عصبی مصنوعی انجام شد و نقشه پهنه بندی خطر نشست در پنج سطح استخراج گردید. نقشه ها نشان می دهد که بخش مرکزی شهر که از لحاظ ژئومورفولوژیکی منطبق بر دشت آبرفتی است و بخش جنوب غربی شهر که از لحاظ ژئومورفولوژیکی لندفرم های دشت سر و مخروطه افکنه و کوهستان و گسل به گونه ای بسیار پیچیده در کنار یکدیگر قرارگرفته اند، بالاترین احتمال وقوع خطر را دارند و بخش شمال غرب و غرب مناسب برای توسعه فیزیکی با احتمال خطر بسیار پایین است.
ملخص الجهاز:
گسترش شهر از لحاظ واحدهای ژئومورفولوژیکی از دشت آبرفتی آغاز شده و سپس بخش بسیار عمدهای از مخروطه افکنه های جنوب و جنوبغربی را پوشانده است و در بعضی از نقاط نیز بر روی کوهستانها توسعه یافته است .
یکی از عارضه های ژئومرفولوژیکی دشت مشهد مخروطه افکنه های وسیع دامنه های بینالود با ساختار رسوبات سنگی درشت دانه و شیب نسبتا زیاد است در این بخش ، قسمت راس مخروطه ها توسط گسـل جنوب مشهد با ایجاد شکست ، شیب نسبتا تندی (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ١: موقعیت محدوده مطالعاتی در ایران و خراسان رضوی را در منطقه ایجاد کردهاست .
دادههای مربوط به نفوذ استاندار از گزارشهای شرکت جهدآزما نشان میدهد که شهر مشهد بر روی بخش آبرفتی و دشت سر و مخروطه افکنه های جنوب و جنوبغربی گسترش یافته است .
خاکهای دست ریز به دلیل تنوع و فراوانی انواع نخاله ها با درجه جورشدگی کاملا گوناگون دارای تخلخل زیاد و نفوذپذیری بالا هستند و نیز همچنین به دلیل پست بودن موقعیت جغرافیایی، جریانهای آب سطحی و زیرسطحی به راحتی به بخش سیلتی و رسی و ماسه ای خاک در مسیرهای عمودی و نیز در جهت شیب جریان مییابد و منجر به تغییرات در بافت خاک و شکسته شدن ساختار خاک میشود و نشست قابل توجهی در خاک رخ میدهد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٧: سطح آب زیرزمینی و نقاط نشست و ریزش در محدوده مطالعاتی نتایج و بحث محدوده موردمطالعه در این پژوهش ، با تاکید به ژئومورفولوژی منطقه شامل لندفرمهایی مانند بستر رودخانه ها و مخروطه افکنه ها و دشت آبرفتی و دشت سر و نواحی کوهستانی است .