دیدگاه کلامی سید مرتضی(ره) در باره‌ی نجوم احکامی مقالة

بساتین نیمه اول و دوم 1394 - شماره 3 و 4 (‎18 صفحة - من 117 إلی 134 )

الکلمات المفتاحية: کلام نجوم سیّد مرتضی علم الهدی نجوم احکامی رساله‌ی الردّ علی المنجّمین

خلاصة:

سیّد مرتضی علم الهدی (د. 436ق)، دانشمند و متکلّم پر آوازه‌ی جهان اسلام در دوران نشاط علم و تمدّن اسلامی، از جمله‌ی دانشمندان نوآور شیعه‌ی امامیّه در شاخه‌های مختلف علمی و از جمله، عرصه‌ی علم کلام است. از سیّد مرتضی، رساله‌ای کوتاه درباره‌ی نجوم، با نام الردّ علی المنجمین در دست است. وی در آن با ادلّه‌ی نقلی، عقلی و تجربی و ذکر نمونه‌های عملی و عینی، با قوّت تمام، به نادرستی نجوم احکامی استدلال می‌کند که در آن به تاثیر افلاک و اجرام آسمانی بر سعادت، شقاوت و خیر و شرّ زمینیان حکم نموده و بر همین پایه، به پیش‌گویی حوادث آینده نیز مبادرت می‌نمایند. تفکیک نجوم احکامی از علم نجوم تعلیمی، که در قرن هفتم هجری نهایی گردید، در فرجامین بخش این رساله مطرح شده است و به نظر می‌رسد برای آن زمان، دستاوردی علمی به شمار می‌آید. دیدگاه روشن سیّد مرتضی درباره‌ی احکام نجومی و تفکیک آن از نجوم تعلیمی و حکم به درستی و جواز دومی و نادرستی و ردّ اولی، توسط متکلّمان، فقها و دیگر علمای شیعه، مقبول واقع و دنبال شده است و در واقع، می‌توان زنجیره‌ای متّصل از عصر حضور ائمه(ع) تا زمان حاضر را در این مساله‌ی کلامی ـ نجومی نشان داد و پرتویی بر زاویه‌ای از تاریخ اندیشه‌ی کلامی امامیّه افکند.

ملخص الجهاز:

دیدگاه روشن سید مرتضی درباره‌ی احکام نجومی و تفکیک آن از نجوم تعلیمی و حکم به درستی و جواز دومی و نادرستی و رد اولی، توسط متکلمان، فقها و دیگر علمای شیعه، مقبول واقع و دنبال شده است و در واقع، می‌توان زنجیره‌ای متصل از عصر حضور ائمه(ع) تا زمان حاضر را در این مسأله‌ی کلامی ـ نجومی نشان داد و پرتویی بر زاویه‌ای از تاریخ اندیشه‌ی کلامی امامیه افکند. البته، در دو پرسش اخیر از طریق ذکر نمونه توجه داده شده است که در برخی نمونه‌ها پیش‌گویی‌ها همواره درست بوده و تفاوت این‌گونه موارد از گونه‌های دیگر مورد توجه قرار گرفته و بیان این تفاوت درخواست گردیده است، اما با این ‌حال، شاهدی بر تفکیک دو شاخه‌ی علمی و غیر علمی نجوم از سوی سلار دیلمی دیده نمی‌شود؛ حال باید دید آیا در پاسخی که از سوی سید مرتضی مطرح می‌گردد، این تفکیک، به روشنی صورت گرفته است یا نه؟ پاسخ‌های سید مرتضی(ع) به سلار دیلمی 1- سید مرتضی، نخست یادآوری می‌کند که: منجمان بر آن هستند که تأثیرات ستارگان بر زمین و اهل آن ناشی از طبیعت آن‌ها است و هیچ‌کس از آنان آن را به جریان عادت و سنت خداوند مستند نمی‌سازد؛ و اکنون اگر کسی به جریان عادت خداوند در این امر رأی دهد، نه به تأثیر طبیعی خود کواکب، بر خلاف قدمای این قوم، نظر داده و با تظاهر به چنین رأیی در پی تظاهر نزد اهل اسلام و مقرب ساختن خویش به آنان بر آمده است.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول