خلاصة:
تجربیات انسان از جهان خارج ساختهایی مفهومی در ذهن پدید میآورد که به زبان منتقل میشود. این ساختها به عقیده جانسون(1987) طرحوارههای تصوری(image schemas) نامیده میشوند. طرحوارههای تصوری سطح اولیهتری از ساخت شناختی زیربنای استعاره را تشکیل میدهند و امکان ارتباط میان تجربیات فیزیکی انسان را با حوزههای شناختی پیچیدهتری نظیر زبان فراهم میآورند. این طرحوارهها به سه دسته طرحوارههای حجمی، حرکتی و قدرتی قابل تقسیمند. از آنجایی که زبان رسمی و مکتوب کشورمان فارسی معیار است و اکثر گویشها دارای آثار مکتوب نیستند و در معرض نابودی قرار دارند و با توجه به قدمت گویش تالشی و نیز شباهت زیاد آن با زبان فارسی باستان در این پژوهش به بررسی معناشناختی طرحوارههای تصوری بر اساس دیدگاه جانسون پرداختهایم و بسامد آنها را در ضرب المثلهای تالشی بررسی کردهایم. روش تحقیق تحلیلی توصیفی است و دادهها به صورت اسنادی با بررسی طرحوارهها در آثار مکتوب قصهها و مثلهای تالشی گردآوری شده است. همچنین به منظور پیشگیری از برخی ابهامات، بخش عمده دادهها به صورت میدانی از طریق مصاحبه حضوری با گویشوران تالشی به ویژه افراد کهنسال و بیسواد جمعآوری شده است. نتیجه تحقیق نشان داده است که طرح واره حجمی بیشترین درصد را در ضرب المثلهای تالشی داشته است.
Human experiences of the environment can produce conceptual structures in mind which are used to organize thought and then language across a range of more abstract domains. Johnson (1987) calls these structures “Image Schemas”. These schemas are proposed as a more primitive level of cognitive structure underlying metaphor and provide a link between bodily experience and higher cognitive domains such as language. These schemas are divided into three groups: Containment, Path and Force schemas. As our standard language in Iran is Persian, Other dialects are exposed to be extinct. Taleshi is one of these dialects which has some similarities with old Persian. In this article, we studied Johnson’s image schemas in Taleshi’s proverbs and measured each schema’s frequency. The data were gathered through interviews with Taleshi native speakers, especially the illiterate ones and also examining the proverbs in some Taleshi’s books. The result showed that the frequency of containment schema was more than the others.
ملخص الجهاز:
بررسی طرحوارههای تصوری در ضربالمثلهای گویش تالشی در چهارچوب معنیشناسی شناختی شهین شیخ سنگ تجن چکیده تجربیات انسان از جهان خارج ساختهایی مفهومی در ذهن پدید میآورد که به زبان منتقل میشود.
ازآنجاییکه زبان رسمی و مکتوب کشورمان فارسی معیار است و از بیشتر گویشها آثار مکتوب در دست نیست و درمعرض نابودی قرار دارند، و باتوجهبه قدمت گویش تالشی و شباهت زیاد آن با زبان فارسی باستان، در این پژوهش به بررسی معناشناختی طرحوارههای تصوری برپایۀ دیدگاه جانسون پرداختهایم و بسامد آنها را در ضربالمثلهای تالشی بررسی کردهایم.
این تحقیق سعی دارد که به این پرسش پاسخ دهد که کدامیک از طرحوارههای تصوری (حجمی، حرکتی و قدرتی) بسامد بالاتری در ضربالمثلهای تالشی دارد؟ دادههای پژوهش با روش میدانی (مصاحبه با گویشوران بومی) و روش اسنادی (ضربالمثلهای مکتوب تالشی) گردآوری شده و با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی بررسی شده است.
آریانفر (1385) در پایاننامۀ کارشناسی ارشد خود به بررسی شماری از ضربالمثلهای زبان فارسی براساس طرحوارههای تصوری در چهارچوب معنیشناسی شناختی پرداخته است.
وی براساس الگوی طرحوارههای تصوری ایوانز و گرین، کینکی و لیکاف آن دسته از ضربالمثلهای زبان فارسی را بررسی کرده است که برخی از اعضای بدن انسان ازجمله دست، پا و سر در آنها بهکار رفته است.
6. نتیجهگیری یافتههای این پژوهش نشان میدهد که طرحوارۀ حجمی با 59% و سپس طرحوارۀ حرکتی با 7/32% بیشترین درصد فراوانی را در بررسی طرحوارههای تصوری ضربالمثلهای تالشی داشته و طرحوارۀ قدرتی با 3/8% کمترین درصد فراوانی را به خود اختصاص داده است.