خلاصة:
از معتبرترین مدلهای هیدرولوژیکی جهت برآورد بارش-رواناب حوضه های آبریز، مدل HEC-HMS است که برای برآورد حجم و دبی سیلاب ها کاربرد فراوانی دارد. در این پژوهش به کمک قابلیت های این مدل و با آمار و اطلاعات ایستگاه های هواشناسی و آب سنجی حوضه آبریز روانسر در دوره زمانی 18 ساله از 1368 تا 1386 اقدام به برآورد و شبیه سازی فرآیند بارش – رواناب سیلاب های حوضه گردید. در ادامه به کمک نرم افزار Hyfa دوره بازگشت حداکثر دبی سیلاب لحظه ای محاسبه شد. برای مدل سازی پنج واقعه بارش- رواناب انتخاب شد. درفرآیند محاسبات مدل، جهت محاسبه ی تلفات رواناب حوضه، از روش شبکه ای SCS، جهت تبدیل فرآیند بارش مازاد به جریان سطحی، از روش هیدروگراف واحد SCS و از مدل ثابت ماهانه برای محاسبه جریان پایه و برای روندیابی سیلاب در مقاطع مختلف رودخانه از روش روندیابی هیدرولوژیکی ماسکینگام استفاده شد. در بخش مدل هواشناسی برای تحلیل داده های بارندگی از روش هیتوگراف سفارشی و برای داده های تبخیر و تعرق از میانیگن ماهانه آن بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که داده های محاسباتی اختلاف فاحشی با داده های مشاهداتی دارند. به همین دلیل با استفاده از تابع هدف درصد خطای دبی اوج پارامترهای متغییر مدل مورد واسنجی قرار گرفت. پس از واسنجی، نتایج هیدروگراف های محاسباتی انطباق حداکثری با هیدروگراف های مشاهداتی نشان دادند. برای بررسی صحت این نتایج، مدل به کمک سه واقعه بارش جدید، اعتباریابی شد. نتایج حاصله از اعتباریابی،صحت پارامترهای واسنجی شده را تایید کرد. این مدل با میانگین خطای 7/ 0 درصد در برآورد دبی اوج و با میانیگن خطای 33/ 3- در محاسبه حجم سیلاب در حوضه قابلیت اجرایی را دارد. نتایج در قسمت نرمافزار hyfa نیزنشان داد
توزیع گامای ۲ پارامتری با حداقل خطا محاسباتی, مناسبترین توزیع آماری است که دادهها با آن برازش شدند و همچنین کمترین
خطای پیشبینی دوره بازگشت حداکثر دبی سیلاب لحظهای مربوط به دوره بازگشت ۲ سال است. با طولانی تر شدن زمان دورههصای
بازگشت. درصد خطاها نیز افرایش میبابد. در مجموع این مدل پس از کالیبراسیون متغیرها, قابلیت زیادی در شبیهسازی رفتارهای
هیدرولوژیک حوضة آبریز روانسر را دارد.
The data and information was gathered from the meteorological and hydrological stations of Ravansar watershed during a period of 18 years. Then, with help of Hyfa software the recurring preiod of the momentary maximum flood discharge was calcuated. For modeling, five events of rainfall-runoff was selected. In the process of calculation of the modle to calculate the runoff loss, SCS network; to convert the process of execessive rainfall to the surfaceflow, SCS hydrography unit; and for flood routing in different part, of the rive, Muskingum hydrologic routing were utilized. Analizing the results, it was found that there is significant different between the computational and observational data. Hence, the modle was calibrated. After calibration, the result showed a reduction of difference between the computational and observational data. To verify these result, the model was validdated through using three new rainfall-runoff events. The obtained validation results confirmed the accuracy of the calibrated parameters. The results of this study indicate the capability of HEC-HMS model in simulating the hydrologic behaviors of Ravansar watershed. This modle has a performance capability with a mean error of 0/7 % estimating the peak discharge and a mean error of -3/33 % in calculating the flood through using Hyfa software, the maximum flood discharges were calculated in periods of 2 to 500 years. After reviewing the results, the percentage probability of error prediction in recurrent two year periods was the least and as the length of recurring preiods increased, the percentage of errors increased as weel