خلاصة:
هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر مصرف مکمل ملاتونین بر عملکرد قلبی در بازگشت به حالت اولیۀ فعال پس از فعالیت ورزشی شدید در سالمندان بود. نمونۀ آماریپژوهش را هشت سالمند مرد فعال بین سنین 55 تا 75 سال (با میانگین سنی 9/5±8/65؛ قد 2/7±1/168؛ وزن 7/8±7/74) با حداقل هفتهای دو جلسه فعالیت ورزشی مرتب تشکیل دادند. این افراد با طرح متقاطع در سه مرحلۀ اندارهگیری پایه، دارونما و مکمل ملاتونین بهصورت دوسوکور موردبررسی قرار گرفتند. پس از ارائۀ توضیحات و تکمیل رضایتنامه، تغییرات ضربان قلب، انقباضپذیری و همودینامیک قلب و عروق در دورۀ استراحتی پیش از فعالیت و در دورۀ بازگشت به حالت اولیۀ فعال پس از فعالیت ورزشی شدید بر روی نوارگردان بهمدت پنج دقیقه با دستگاه الکتروکاردیوگرافی و کاردیواسکرین ثبت گردید. تجزیهوتحلیل دادهها نیز با استفاده از نرمافزار اس.پی.اس.اس و آزمون آماری تحلیل واریانس دوطرفه با اندازهگیری تکراری و آزمون تعقیبی بونفرونی انجام شد. نتایج نشان میدهد که مکمل ملاتونین موجب بهبود معنادار بازیافت ضربان قلب پس از فعالیت و بهبود غیرمعنادار اکسیژن مصرفی فلات شده است؛ اما تأثیری بر ضربان قلب استراحتی و مقاومت عروق دربرابر جریان خون نداشته است. با توجه به نتایج بهدستآمده بهنظر میرسد که این مکمل با اثرات تعدیلکنندۀ سمپاتیکی خود، دارای تأثیرات مطلوبی بر افراد سالمند درحین فعالیت ورزشی باشد؛ لذا، برای نتیجهگیری قطعی نیاز به مطالعات بیشتر و آزمودن دوزهای بالاتر میباشد.
ملخص الجهاز:
نتایج نشان داده است که کاهش سریع ضربان قلب پس از فعالیت ورزشی، یکی از شاخصهای ارزشمند ارزیابی آمادگی بدنی و سلامت قلبی ـ عروقی میباشد (1)؛ اما احتمالا بهغیر از دستگاه عصبی پاراسمپاتیک، عوامل دیگری نیز وجود دارند که موجب کاهش ضربان قلب پس از فعالیت ورزشی میشوند؛ از جملۀ این عوامل میتوان به تغییرات متابولیتهای خون، نوع تمرینات ورزشی قبلی، نوع آزمون ورزشی (هوازی یا بیهوازی) و نوع فعالیت در دورۀ بازگشت به حالت اولیه اشاره کرد (1).
جدول 2ـ آزمون آماری متغیرهای پژوهش به تصویر صفحه مراجعه شود مطابق با نتایج ارائهشده در جدول، مصرف مکمل ملاتونین 30 دقیقه پیش از فعالیت ورزشی شدید بر اکسیژن مصرفی بیشینۀ (VO2max) سالمندان فعال تأثیر معناداری نداشته است؛ اما تأثیر آن بر بازیافت ضربان قلب (پس از دو دقیقه) در بازگشت به حالت اولیۀ فعال پس از فعالیت در سالمندان فعال معنادار بوده است.
در مطالعات صورتگرفته، سازوکار دقیقی برای بررسی تأثیر ملاتونین بر حداکثر اکسیژن مصرفی ذکر نشده است؛ اما بهنظر میرسد ازآنجاییکه ملاتونین باعث کاهش دمای بدن، ضربان قلب و نیز مقاومت عروق محیطی میشود، میتواند باعث کاهش فشار بر دستگاه قلبی ـ عروقی شده و تحمل انجام فعالیت ورزشی را افزایش دهد؛ بنابراین، احتمالا مکمل ملاتونین میتواند با این مکانیسم موجب افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی پس از مصرف ملاتونین گردد.
ازسویدیگر، در این پژوهش مصرف مکمل ملاتونین 30 دقیقه پیش از فعالیت ورزشی شدید موجب بهبود معنادار ضربان قلب بازیافت در دو دقیقۀ اول دورۀ ریکاوری گردید.