خلاصة:
رقابتهای جدید ژئوپلیتیک میان ایالات متحده آمریکا و روسیه برای کنترل و دستیابی به منابع انرژی و مسیرهای انتقال آن از مباحث قابل توجه در منطقه قفقاز جنوبی است. در سالهای اخیر، رقابتهای آمریکا و روسیه آنها را وارد یک بازی جدید به نام بازی ژئوپلیتیک، انرژی و انتقال آن و به عبارتی دیگر بازی بزرگ نموده است. روسیه بهعنوان قدیمیترین و در دسترسترین مسیر انتقال انرژی منطقه به بازارهای جهانی بر نقش و اهمیت خود تاکید نموده و انحصار سنتی فروش و انتقال انرژی به اروپا را در محوریت برنامههای خود قرار داده است. از سوی دیگر، ایالات متحده آمریکا نیز به دنبال تسلط بر ذخایر انرژی و ﺗﺄمین امنیت خطوط انتقال آن بوده، و از استراتژی خطوط لوله چندگانه با محوریت حذف روسیه در منطقه قفقاز جنوبی پیروی میکند. در این مقاله بر آنیم که رقابتهای ایالات متحده آمریکا و روسیه که منجر به اتخاذ سیاستهای متمایز از یکدیگر در منطقه قفقاز جنوبی شده را مورد بررسی قرار دهیم.
ملخص الجهاز:
در این میان روسیه نیز در تقابل با سیاست منافع حیاتی ایالات متحده در منطقه خزر و به ویژه منطقه قفقاز جنوبی مانع از دستیابی رقیب دیرینه خود به فرصت های جدید بوده است و سعی بر آن داشته است که جایگاه قدیمی خود را در زمینه انتقال خطوط لوله انرژی در منطقه را همچنان حفظ نماید و در این راستا سیاست های همکاریجویانه و تعاملی خود را با کشورهای منطقه به ویژه سه کشور آذربایجان ، گرجستان و ارمنستان گسترش دهد.
یکی از پیامدهای مهم رقابت های جدید ژئوپلیتیک بین روسیه و امریکا در اوراسیا برای کنترل و دستیابی به منابع انرژی و مسیرهای انتقال آن ، تبدیل انرژی به اولویت اول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در روابط با کشورهای همسایه و مناطقی همچون خاورمیانه و آسیای مرکزی و قفقاز است و این وضعیت فرصت مناسبی را پیش روی حوزه انرژی کشورهای منطقه از جمله ایران قرار داده است و در صورت طراحی و اجرای یک برنامه مناسب میتوان از ظرفیت خطوط (نکا - ری) برای سوآپ نفت در جنوب و پیوستن به خط لوله گاز ناباکو از مسیر ترکمنستان - ایران - ترکیه و نیز خط لوله گاز قزاقستان - ترکمنستان - ایران و دیگر خطوط انتقال انرژی در راستای تأمین منافع ملی در منطقه قفقاز و دریای خزر گام برداشت .
ایالات متحده آمریکا رقابت با روسیه و کشورهای غربی برای چیرگی بر منابع و مسیرهای انتقال انرژی و استحاله سیاسی کشورهای پیرامون در منطقه قفقاز جنوبی را در اولویت های سیاست انرژی خود قرار داده است ( ,Zasztowt ٢٧ ,٢٠١٦).
Energy policy in press, vol.