خلاصة:
سکونتگاه های غیررسمی غالبا معلول عواملی چون رشد و توسعه ناموزون و تراکم های خارج از اندازه هستند. این پدیده رو به رشد؛ محرومیت و عدم برخورداری سکونتگاه های غیررسمی از امکانات زندگی شهری در قیاس با دیگر نواحی شهری را سبب می گردد و سکونتگاه های غیر رسمی را به کانون مسائل بغرنج شهری و انسانی تبدیل می کند؛ شهر رشت به عنوان یکی از مهم ترین کانون های جمعیتی شمال کشور از جمله شهرهایی است که با پدیده اسکان غیر رسمی مواجه بوده است. هدف این تحقیق شناسایی چالش های محله عینک به عنوان یکی از سکونتگاه های غیررسمی در شهر رشت است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به شیوه میدانی و با استفاده از پرسشنامه بوده است. جامعه آماری شامل افراد ساکن در محله عینک شهر رشت بوده است که به صورت تصادفی و با توجه به شناخت از محدوده مورد مطالعه 100 نفر انتخاب شده اند تا با انتخاب حداقل نمونه امکان تعمیم یافته ها فراهم آید. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داده است که وضعیت محله عینک از نظر ویژگی های اجتماعی، کالبدی و اقتصادی پایین تر از حد متوسط قرار دارد. همچنین بین کیفیت کالبدی و کیفیت اجتماعی محله عینک، ارتباط معنادار و مثبت وجود دارد و شدت این ارتباط بسیار قوی است. نهایتا بیشترین نارضایتی در بخش اقتصادی با میانگین رتبه ی 2.19، در رتبه ی اول و بخش اجتماعی با 1.96 در رتبه ی دوم و کم ترین نارضایتی متعلق به بخش کالبدی با میانگین رتبه ی 1.85 بوده است. همچنین ساکنین؛ وضعیت این محله را از نظر چالش هایی چون: دسترسی و راه ارتباطی ضعیف با شهر، عدم جمع آوری زباله، جاده های خاکی، دسترسی ناکافی با خدمات اصلی شهری، گسترش بحران های اجتماعی و فقر، ویرانی محیط زیست و... متوسط ارزیابی کردند.
ملخص الجهاز:
در واقع اثرات گسترش فیزیکی مادر شهر رشت را میتوان در طیف های وسیعی از شکل ها و روابط انسان با محیط مشاهده کرد، با گسترش کالبدی -فضایی شهر رشت ، نه تنها نواحی حاشیه ی شهر، بلکه مناطق پیرامونی در سطح ناحیه تحت تأثیر این گسترش قرارگرفته اند؛ از جمله : به هم خوردن نظام سلسله مراتب شهری با افزایش تعداد جمعیت و اندازه شهر، ادغام روستاهای متعدد به داخل بافت شهر در دهه های گذشته با توسعه فیزیکی شهر رشت ، تغییر کاربری اراضی از کشاورزی به کاربرهای خدماتی با توسعه فیزیکی شهر اراضی کشاورزی به کاربری های تجاری، مسکونی و خدماتی تغییر یافته و حتی اراضی وسیعی از فعالیت کشاورزی خارجشده و به انتظار گذاشته میشود، تغییر در چشم اندازهای طبیعی گسترش روزافزون شهر سبب پیدایش مشاغل متعدد خدماتی، به ویژه در مدخل های ورودی و خروجی شهر شده و منظر شهری را به شکل نامناسب جلوه میکند؛ تغییر اشتغال با توسعه کالبدی شهر، تبدیل شهر گرایی به شهرنشینی؛ تمرکز خدمات؛ تمرکز فعالیت های اقتصادی و اجتماعی به دنبال خود تمرکز جمعیت را نیز سبب میشود؛ تغییرات جمعیتی؛ با افزایش روزافزون جمعیت و تمرکز فعالیت های انسانی حوزهی نفوذ و دامنه ی کشش کلانشهر رشت در سطح منطقه دائما رو به افزایش است (پورشیخان و نظریان،١٣٨٩: ٤٧-٤٨).
در میان شاخص های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی کدام شاخص کم ترین رضایتمندی را در ساکنان محله عینک کسب کرده اند؟ مبانی نظری سکونتگاه های غیر رسمی و دلایل پیدایش آنها حاشیه نشینی و تبلور آن در قالب گروه های نژادی، مذهبی و جز این ها ریشه در تاریخ دارد، اما چنین پدیده ای به شکل امروزین آن ناشی از تغییر در روابط و مناسبات سنتی انسان ها است .