به‌‌مناسبت چهلمین سال درگذشت محمودعرفان مقدمة ومراجعة

خواستم بگویم چه می گوئید دربارة شاه اسماعیل اول صفوی اگر شعری از او بخوانیم؟ شاه اسماعیل که با مریدانش و لشکریانش و افراد خاندانش به ترکی حرف می زد و حتی دیوان شعرش به ترکی است و «خطایی» تخلّص می کرد، فارسی زبان است یا ترکی زبان؟ دیدم این مطلب را که به زبان بیاورم اگر خارج از موضوع نباشد بحث مفصلی به میان می آید و سخن به درازا می کشد، تسلیم شدم و شعری خواندم از مولوی: ای بسا هندو و ترک هم زبان ای بسا دو ترک چون بیگانگان پس زبان محرمی خود دیگر است همدلی از همزبانی خوشتر است و چون باید پس از جواب آقای تقی زاده شعری بخوانم که به حرف «خ» شروع شود گفتم: خط من دانی چرا همرنگ زلف حوری است؟ روسیاه از لطف بانوی جهان ویکتوری است گفتند: این شعر از کیست؟ گفتم: پس از مردن فتحعلی شاه، پسرش (رجوع شود به تصوير صفحه)حسینعلی میرزا که سالیان دراز والی فارس بود، نیز به ادعای سلطنت برخاست. » محمود عرفان به تهران که آمد به جمع حوزه های ادبای تهران (نفیسی، اقبال، فلسفی، دشتی) پیوست و یکی از نویسندگان مبرز و پرکار زمان خود بود، به نحوی (رجوع شود به تصوير صفحه) که مقالات ادبی، تاریخی و فلسفی او در اغلب مجلات و جراید مهم سالهای ١٢٩٩ تا ١٣٠٦ تهران (مانند «خورشید»، «شرق»، «شفق سرخ»، «آینده» و غیره) دیده می شود.