ملخص الجهاز:
این دایره المعارف پیش از ترجمۀ فارسی، در مصر به عربی ترجمه شده بود، اما ترجمۀ آن به فارسی از طرح نخستین آن بسیار فراتر رفت و ماجرایی از سر گذراند که بررسی آن از چند جنبه در تاریخ نشر و در تاریخ دانشنامه نگاری در ایران سزاوار توجه است.
غلامحسین مصاحب پس از چند تجربۀ ناموفق با نامدارانِ کار ندان، شماری از جوانان با استعداد را به همکاری برگزید و ترجمه، تدوین، تطبیق و تکمیل دایره المعارف فارسی را آغاز کرد و جلد نخست آن (الف تا س) پس از ۱۰ سال کار انتشار یافت (تهران، فرانکلین، ۱۳۴۵).
مصاحب در جریان این کار، نخست از همه خود را با دقت ورزی و مقایسه و مراجعه به منابع تربیت کرد و از خود دانشنامه نگاری به بار آورد که هنوز هم پس از گذشتن حدود نیم قرن از انتشار جلد نخست دایره المعارف فارسی، استاد بی همتای دانشنامه نگاری است.
بنده و شماری از همکارانم طی سال ها کار با دانشنامه های مختلف خارجی و داخلی، به این نتیجه رسیده ایم که دقت ۱۸۲۰ صفحۀ دایره المعارف فارسی نه تنها از بقیه کمتر نیست که از بسیاری از آنها بیشتر هم هست.
با توجه به اینکه نیروهای باتجربه ای با این موسسه همکاری دارند که ثروت و سرمایۀ قابل توجهی است، به نخست وزیر [امیرعباس هویدا] چند طرح در زمینه های آموزشی پیشنهاد داده و او همکاری نیروهای فرانکلین تهران را با دانشگاه آزاد به ریاست دکتر عبدالرحیم احمدی [از اعضای سابق حزب توده، اقتصاددان، مترجم، مقاله نویس، ناشر] تصویب کرده است.
(
, 
, 
)
