ملخص الجهاز:
"اشاره این مقاله در مرحله اول به معرفی اجمالی طایفه ملامتیه نیشابور در قرون اولیه پرداخته و سپس به تفاوتهای نظری و عملی این طایفه با صوفیان دیگر، و اینکه آنان در مقابله با زهدفروشی و ریاکاری صوفیانه دوران خود نهضتی مبتنی بر بازگشت به خلوص و زهد قرون اولیه اسلامی و دوری از هر گونه ریا و تزویر را شکل دادند و بر تصوف و ادبیات صوفیانه بهخصوص در ایران تأثیر شگرف گذاشتند، اشاره کرده است.
برخی مثل ابوالعلاء عفیفی، عبدالحسین زرینکوب، ویلفرد مادلونگ، ژاکلین شبی، حامد الگار و سارا سویری (1) فعالیت کرامیان در نیشابور را نیز عامل دیگری میدانند و میگویند که پایبندی خشک آنان به شریعت همراه با تظاهر به زهد، زمینهساز شکلگیری نهضت اصلاحی ملامتیان شده است و ظاهرا تنها دلیل آنها گفتوگوی سالم باروسی، استاد حمدون قصار، با محمد بن کرام (م.
(4) اما از آن روز تاکنون همیشه افرادی بودهاند که در اوج تقدسمآبیها، زهدفروشیها و ریاکاریها به شیوه ملامتیان به مبارزه برخاستهاند و راه خلوص پیش گرفتهاند، هر چند این طریقه نیز که با طریق اهل فتوت پیشین و قلندریه پسین ارتباطی وثیق داشته است، کمکم با افراطگریهای پیروان خود در تحقیر و اهانت به نفس و در مسیر جلب نفرت مردم، به روشها و اعمالی روی آورد که زمینههای لازم را برای اباحیگری فراهم ساخت.
5. البته مطهر بن طاهرالمقدسی در کتاب البدء والتاریخ که آن را در سال 355ق تألیف کرده و قدیمیترین اثری است که در آن از ملامتیه یاد شده است، از حسنیه، ملامتیه، سوقیه و معذوریه به عنوان فرقههای صوفیه یاد میکند و به جهل نسبتهایی به آنها میدهد که از جمله آنها این است که اینان همه اهل سماع بودهاند."