خلاصة:
تحقیق حاضر دربارة تاریخ اجتماعی اقوام و جوامع گذشته» روبکردی جدید در تاریخ‌نگاری است که برخلاف
سبک سنتی تاریخ‌نگاری» عهده‌دار کشف لایه‌های پنهان» بررسی سبک زندگی, ارتباطات و نوع تفکر انسان‌های
پیشین است. بنابراین» فهم زندگی اجتماعی مردم مبتنی به بررسی تحولات سیاسی و اجتماعی آن دوره است.
ازاین‌ری با توجه به تحولات تاریخی قرن هفتم» این پژوهش با روش تحلیلی - توصیفی به وضعیت اجتماعی و سبک
زندگی عوامل مثر و مولفه‌های تاریخ اجتماعی شیعیان ابران و عراق در نیمه اول قرن هفتم هجری می‌پردازد. در
این دوره» در پی اتفاقات و تحولات سیاسی و اجتماعی, زندگی اجتماعی شیعیان تحت تاثیر این شرابط قرار گرفته
و شیعیان برای استمرار حیات اجتماعی خود از نهادهای اجتماعی همچون نقابت. مرجعیت و آموزش و پرورش
بهره بردند.
ملخص الجهاز:
ویژگی این دوره از تاریخ آن است که با آغاز تهاجم اقوام مغول به سرزمین های اسلامی به ویژه ایران، و تأثیر آن بر مهاجرت شیعیان به مناطق مختلف که می توانست موجب تغییر رفتارها و باورهای آنان گردد، شیعیان با توجه به مؤلفه های سبک زندگی شیعی و استفاده از رفتارها و باورهای خاص شیعی به مدیریت خود پرداختند.
بیشتر مورخان، به علت حضور دستگاه خلافت، حضور شیعیان و نزاع های صورت گرفته بین شیعه و سنی، شهر بغداد را محور نگارش تاریخ خود قرار داده اند؛ چنان که در گزارشی آمده است: «در زمان ناصر، خلیفه عباسی، بغداد مملو از نیروهای شیعی بوده که هریک در ادب و سیاست نقش فعالی داشتند.
لازم به ذکر است که درباره سبک و شیوه زندگی اجتماعی شیعیان در این دوره زمانی به دلیل کم اهمیت بودن آن نزد مورخان، حتی اشاره کوتاهی دیده نمی شود تا بتوانیم مصادیق تفاوت رفتاری بین شیعه و دیگر اقشار را از هم نشان دهیم؛ اما به طور قطع با توجه به تفکرات و مبانی اعتقادی و پراکندگی تشیع در مناطق مختلف، مؤلفه های سبک زندگی آنان با دیگران تفاوت داشته است.
در این بررسی آنچه یافت شد، گزارش های محدودی درباره برخی آداب و رسوم، اعتقادات، مهاجرت اعتقادی و سیاسی شیعیان، حرکت فکری و فرهنگی علما و رجال شیعه در حفاظت میراث شیعیان با پذیرش منصب نقابت و مرجعیت دینی و سیاسی، تعلیم و تربیت شاگردان دینی بود؛ زیرا نوع نگارش متون تاریخی در این زمان، در توجه به زندگی اجتماعی و لایه های زیرین جامعه نیست، بلکه در پی نقل اهم مسائل سیاسی و شخصیت های تأثیرگذار است.
(
, 
, 
)
