خلاصة:
استخراج مولفههای انگیزه پیشرفت از متن آموزههای اسلامی و بهکارگیری آنها در کتب آموزشی در جهت پیشرفت و موفقیت دانشآموزان از اهمیّت بسزایی برخوردار است. لذا هدف از پژوهش حاضر «بررسی فراوانی مولفههای انگیزه پیشرفت در کتابهای فارسی (بخوانیم) و هدیههای آسمان ابتدایی (تالیفهای جدید 1393-1395) با تاکید بر آموزههای قرآن و تفاسیر» است. روش پژوهش تحلیل محتوا است. روش تجزیه وتحلیل دادهها آمار توصیفی است. جامعه آماری نیز کتاب فارسی (بخوانیم) و هدیههای آسمان است. نمونه آماری همان جامعه آماری در نظر گرفته شد. ابزار پژوهش سیاهه تحلیل محتوا بود که روایی آن توسط متخصصان حوزه دینی و روانشناسی تایید شد. نتایج پژوهش نشان داد کتابهای مذکور تا حد متوسطی به انگیزه پیشرفت توجه داشتهاند. در این راستا بیشترین میزان توجه درکتاب فارسی (بخوانیم) سال سوم و هدیههای آسمان سال ششم و کمترین میزان توجه در بخوانیم سال اول و هدیههای آسمان سال دوم است. همچنین از میان مولفههای انگیزه پیشرفت بیشترین میزان توجه به مولفه ایمان به خدا، توکل و دعا و سپس مولفههای داشتن صبر، استقامت و پایداری و داشتن تلاش و پشتکاری در انجام هر کاری اختصاص یافته است. کمترین میزان توجه نیز به مولفههای مرکز کنترل درونی، رقابت سازنده (در حیطه علمی و ورزشی) و مسئولیتپذیری (پذیرفتن مسئولیت اعمال و خطاهای خود) اختصاص یافته است.
ملخص الجهاز:
در این پژوهش با توجه به مبانی نظری نه مؤلفه انگیزه پیشرفت که بیشتر مورد تأکید قرار گرفتهاند جهت تحلیل محتوا بررسی میشود که بدین شرح هستند: ایمان به خداوند، توکل و دعا؛ امید به آینده و موفقیت؛ مرکز کنترل درونی (حاکم بودن انسان بر سرنوشت خود)؛ داشتن اهداف عالی (در زمینه تحصیل)؛ تقویت اعتماد به نفس (خودباوری) در مخاطب؛ رقابت سازنده (در حیطه علمی و ورزشی)؛ داشتن صبر، استقامت و پایداری در انجام هر کاری؛ تلاش و پشتکاری در انجام هر کاری؛ و مسئولیت پذیری (پذیرفتن مسئولیت اعمال و خطاهای خود).
در باب مؤلفه داشتن اهداف عالی (در زمینه تحصیل) میتوان به یک نمونه از مصادیق آن در کتاب چهارم درس دهم بدین صورت اشاره کرد: «میخواستم بیشتر بکوشم، پیشرفت کنم و به خود و دیگران بیشتر بهره برسانم» (در این جمله مؤلفه تلاش و پشتکاری نیز مشاهده میشود) و...
در باب مؤلفه امید به آینده و موفقیت کتابها بیشتر اشارات معنوی به این مقوله داشتهاند، به عنوان مثال در کتاب هدیههای آسمان سال سوم در درس بیستم با اشاره به آیه 25 سوره مبارکه بقره بیان میدارد: «و به کسانی که به خدا ایمان آوردهاند و...
با نگاهی به یافتههای پژوهش حاضر در کتابهای فارسی بخوانیم سالهای اول، دوم، سوم، چهارم و ششم ابتدایی میتوان توجه بیشتر این کتابها به مؤلفههای ایمان به خدا، دعا و توکل (99/16) و داشتن اهداف عالی (در زمینه تحصیل) (79/16) و تلاش و پشتکاری (40/16) را ملاحظه کرد.