خلاصة:
اوج آشتی دو فرهنگ و زبان را در دلبستگی گوته آلمانی به حافظ ایرانی میتوان یافت. گوته در دوران پختگی روح، چنان سرسپرده اندیشه قوامیافته حافظ شد که توانست رویکردی تعامل گرایانه را در پیش بگیرد و بارها با افتخار از این سرسپردگی دم زند؛ مناسبات ادبی ایران و آلمان به حافظ و گوته ختم نمیشود؛ اما شکوه این گفتوگوی منطقی را در ارتباط این دو اندیشمند بزرگ، فرای زمانها و مکانها میتوان جستوجو کرد. گوته برای نخستین بار مبحث «ادبیات جهان» را مطرح کرد و نظریه «منطق گفتوگو» را نیز باختین مطرح کرد؛ ایجاد ارتباط یک گفتار با گفتارهای دیگر برای حذف تک آوایی؛ و ژولیا کریستوا این مفهوم را به ارتباط بین متون و گفتمانهای ادبی گسترش داد. این پژوهش بر آن است تا ضمن بررسی گفتوگوی حافظ و گوته به عنوان سمبل شرق و غرب و تحلیل نظریه «ادبیات جهان» در این زمینه، به تبیین تاثیر این گفتوگو در شکل گیری گفتمانهای مثبت جهانی بپردازد؛ بدین وسیله نقش گفتوگوی منطقی بین متون و همچنین گفتمانهای ادبی در ایجاد تفاهم و صلح ملل با توجه به ارج نهادن به شباهتها و مدارای با تفاوتها به صورت قابل تاملی برجسته خواهد شد. این مقاله با رویکردی تحلیلی، تطبیقی و انتقادی به این موضوع پرداخته است.
ملخص الجهاز:
اين پژوهش بر آن است تا ضمن بررسـي گفـت وگـوي حـافظ و گوتـه بـه عنوان سمبل شرق و غرب و تحليل نظريه «ادبيات جهـان » در ايـن زمينـه ، بـه تبيـين تأثير اين گفت وگو در شکل گيري گفتمان هاي مثبت جهاني بپردازد؛ بدين وسيله نقش گفت وگوي منطقي بين متون و همچنين گفتمان هاي ادبي در ايجاد تفاهم و صلح ملـل با توجه به ارج نهادن به شباهت ها و مداراي با تفاوت ها به صورت قابل تـأملي برجسـته خواهد شد.
گوتـه بـراي نخستين بار در سال ١٨١٤ حدود پانصد سال پس از حافظ در زمان ناآراميهاي موجـود در اروپا، از طريق ناشر آثارش بـا ترجمـه کامـل ديـوان حـافظ توسـط ژوزف فـن هـامر پورگشتال آشنا شد؛ آشنايي گوته با شرق ، به حافظ ختم نميشود، بلکه او پيش تر نيز به دليل گسترش مباحث شرق شناسانه در اروپا با اين بخش از جهان آشـنا شـده بـود؛ امـا دلبستگي او به حافظ زمينه پژوهش هاي بيش تري را براي او فراهم سـاخت و او توانسـت به اين واسطه به نوعي پيوندهاي مشترک دست يابد که سبب نزديکـي فرهنـگ غـرب و شرق ميشد؛ وي متأثر از حافظ و انديشه هاي او، «ديوان غربي شرقي» را در سال ١٨١٩ به همراه مقالات و پژوهش هايي که براي دريافت و درک درست خواننده ناآشنا با شـرق ، در انتهاي اين ديوان پيوست شده بود منتشر کرد.