خلاصة:
خواب و رویا، ملازم همیشگی انسان، به عنوان ابزاری توانمند، برای کشف رمزهای هستی یا واکاوی دربارة امور جهان است. اتفاقاتی که در اعماق تاریخ افتاده و متنهایی از آن به دست رسیده، نشان میدهد که از دیرباز، همراه انسان در تمام جنبههای مدنی و فردی بوده است. هریک از جوامع انسانی براساس قوانین جامعهشناسی و قبلیهای، تعریفهای خاصی از آن دارند و در موقعیتها و مقاطع خاصی از آن بهره بردهاند. در دانش بشری تئولوژی و خداشناسی، هم تعریفهای مستقلی و هم کارکردهای خاصی دارد. رویا در زندگی انسان در تمام عصرها، ابزار شگرفی برای تصویرسازیهای تمایلات انسان و زبانیکردن مفاهیم خاصی است که بنا به دلایلی قادر به گفتار واضح آن نیستند. جای شگفتی این است که با مفهوم رویا که خود نیاز به زبانیکردن دارد، بهمفهومسازی و ایماژپردازی دست زدهاند
Dream and sleep, always accompanying man, act as a means of empowerment to discover the secrets of the universe or analysis of global affairs. Events that happened in the depths of history and the texts obtained from show that they have long been inherent in human beings throughout their various civil and individual aspects. According to sociological and tribal regulations, each one of human communities has certain definition of that and on certain situations and circumstances they have enjoyed using that. In theology of human knowledge the word sleep has both independent definitions and special functions. The dream of human life at all ages is a great tool for visualization of human desires and specific language concepts that for any reason he is not able to talk about it clearly. It is surprising that through the concept of dream that itself requires putting into language human beings have committed the conceptualization and illustration.
ملخص الجهاز:
این آثار ممکن است مربوط به حوزة اسطوره ـ دین (گیلگمش)، دین (ارداویرافنامه) و یا تخیل انسان (پیر چنگی یا شیخ صنعان) باشد.
2. معراج زرتشت در شرح معراجی از زرتشت، پیامبر ایرانی، نوشتهاند که سفر درونی یا معراج آسمانی او، «خواب»، نقش اصلی را ایفا میکند، یعنی بهواسطة خواب و رؤیا است که زرتشت به سفر میرود و صحنهها و مـوقعیتهایی را مشاهده میکند که در آرزوی آنها بود.
(رک، میرصادقی، 1381: 76- 77) در اینداستان خواب سومی هم موجود دارد که مانند همانندهای آن، دارای اهمیت نیست: دید از آن پس دختر ترسا به خواب کـاوفتادی در کنارش آفتاب آفتاب آنگاه بگشادی زبان کز پی شیخت روان شو این زمان مذهب او گیر و خاک او بباش ای پلیدش کرده، پاک او بباش (عطار نیشابوری، 1384: 300) دختر همین کار را میکند.
در افسانههای هندی نیز سخن از مردی است که در درون انسان زندگی میکند و جاویدان است که در عرفان شرقی از این قسمت جاویدان به روح تعبیر میشود.
حتی در متن داستان، آنفرد (مانند عمر در پیر چنگی) از بروز چنینحالت خوابی تعجب میکند؛ اما باید توجه داشت که نتیجة نهایی هردونوع مکانیسم خواب، یکسان است.
در اندیشة متفکران ایرانی ـ اسلامی، مطالعات شگرفی دربارة رؤیا و کارکرد آن، پیامگرفتن شخصیتها در خواب و القاء برخی از مطالب و مواد سرنوشتساز به آنان شده است.
ارداویرافنامه و معراج زرتشت، با اینکه جامهای از دین بر تن کردهاند؛ اما ارتباط تنگاتنگی با رؤیا و خواب گیلگمش در رانة مرگ و سفر انسان به بیمرگی دارد.