خلاصة:
یکی از موضوعاتی که دانشمندان و مفسّران، از گذشته تا امروز، بر سر آن بسیار بحث کردهاند و شاعران نیز آن را توصیف نموده، داستان معراج پیامبر اکرم (ص) است. نظامی گنجوی اوّلین شاعری است که به طور جدّی به آن پرداخته است و به دنبال آن شاعران دیگر این واقعه عظیم و عجیب را در شعر خود منعکس کردهاند؛ یکی از این شاعران کلیم کاشانی است. کلیم در دیوان خود سخنی از معراج نیاورده امّا در مثنوی «پادشاهنامه» خود که در هندوستان در وصف فتوحات شاهجهان سروده، بعد از حمد و ستایش الهی و نعت پیامبر در اشعاری غرّا معراج پیامبر را توصیف کرده و در ضمن تعریف داستان، از دیدگاه نجومی و اعتقادات مذهبی و باورهای قدما به آن توجّهی خاصّ داشته و آنها را با اشعاری نغز و دلنشین همراه با تصاویر زیبای بدیعی و بیانی به رشتة نظم کشیده است. طرح داستان از نظر صوری و محتوایی مطابق با قرآن و روایات و از نظر علمی با مستندات فیزیک روز بر اساس نظریة نسبیّت انشتین قابل تامّل و تفکّر است. معراج یک داستان نیست بلکه واقعهای متافیزیکی و ماوراء طبیعی و انجام آن در لامکان و لازمان است، چشم دل باز کردن بر نادیدنیهاست، که فهم و باورداشت آن هر چند که باشد هدایتگر و تکاملبخش است. در این مقاله سعی شده معراجنامه کلیم با حفظ جوانب مختلف بررسی گردد.
ملخص الجهاز:
در ادبیات فارسی اسدی توسی حماسه سرای قرن پنجم در گرشاسبنامه ابیاتی در معراج پیامبر دارد که میتوان اولین معراجنامه در شعر فارسی به شمار آورد: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} اما اولین شاعری که معراج پیامبر را به طور جدی و مفصل به نظم کشیده و شاعران بعد به اقتفای او رفتهاند، نظامی گنجوی است.
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} 4 - «معراج» پیامبر (ص) جسمانی بوده یا روحانی در باب جسمانی یا روحانی بودن معراج پیامبر نیز اختلاف است و بحثهای زیادی شده که ماحصل آن این است که معراج با جسم و روح با توجه به مدلول آیات قرآن و تواتر احادیث و روایات و اجماع و اتفاق کلمات دانشمندان اسلامی قابل انکار نیست.
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} کلیم کاشانی معتقد است که پیامبر بعد ازفلک ثوابت به عرش میرود؛ او که تا اینجا پر و بالی از جبرئیل و براق داشت، پر و بال خود را فرو میگذارد.
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} نتیجهگیری از موضوعات بسیار مهم و پر محتوا که بر شعر فارسی سایه افکنده و تاثیر به سزایی داشته است و شاعران و نویسندگان زبان فارسی، هر یک به قدر بضاعت و اعتقادات مذهبی خود به آن توجه کردهاند بحث معراج پیامبر اکرم (ص) است.
از میان این شاعران یکی کلیم کاشانی است که در آغاز کتاب حماسی خود به نام «پادشاهنامه» که در وصف فتوحات جهانشاه پنجمین پادشاه سلسلة گورکانیان هند است، بعد از حمد و ستایش الهی معراج پیامبر را با زبانی هنرمندانه، همراه با خلاقیت و نوآوری و زبانی سلیس و روان به تصویر کشیده است.