حقایقی از روابط بین بنگاه و بانک: شواهدی از داده‌های شرکت‌های بورسی در ایران مقالة

اصلی‌ترین منبع تامین مالی شرکت‌ها در ایران بانک‌ها هستند. رابطه بانک و بنگاه تحت تاثیر عوامل متعددی قرار داشته و این رابطه می‌تواند بر عملکرد بنگاه‌ها اثرگذار باشد. از طرف دیگر، وضعیت مطلوب مالی بنگاه نیز می‌تواند بنگاه را در جهت یافتن تسهیلات با کیفیت بهتر و هزینه مالی کمتر کمک کند. در این پژوهش، از اطلاعات شرکت‌های بورسی در خصوص بانک‌های اعتباردهنده‌شان برای بازه زمانی 1393-1386 استفاده شده است. با بکارگیری این داده‌ها رابطه بانک و بنگاه تبیین شده و عوامل موثر بر شاخص‌های منتخب رابطه بانک و بنگاه (سهم بانک غالب، تعداد بانک‌‌های اعتبار‌دهنده، شاخص تمرکز، سهم بانک‌های خصوصی، و تعداد سال‌های همکاری با بانک غالب) بررسی شدند. بر اساس یافته‌های پژوهش، شرکت‌هایی با ریسک نقدینگی کمتر و نسبت‌های مالی مطلوب‌تر، به اعتبارات با کیفیت بهتر و هزینه کمتر دسترسی دارند. از طرف دیگر، نتایج تحلیل رگرسیون‌ها نشان می‌دهد که سهم بانک‌های خصوصی در تسهیلات شرکت‌هایی که از نظر نقدینگی در شرایط مناسبی قرار ندارند، بیشتر است. همچنین، شرکت‌هایی با جریان نقدی بالا، تمرکز تسهیلاتشان (از نظر بانک‌های اعتباردهنده) بیشتر می‌شود. به‌ علاوه، بنگاه‌ها هرچه بزرگ‌تر باشند، سهم بانک‌های خصوصی از تسهیلات و تعداد بانک‌های اعتباردهنده به آن‌ها بیشتر می‌شوند.

بر اساس جدول (1)، به‌طور متوسط حدود ۷۰ درصد از تسهیلات بنگاه‌ها توسط بانک غالب<FootNote No="19" Text=" بانک غالب (main bank) یک بنگاه، در ادبیات به بانکی اطلاق می‌شود که بیشترین سهم را از تسهیلات آن بنگاه تامین کند. شکل ۴: توزیع متوسط تعداد سال‌های همکاری بنگاه با بانک‌ها و بانک غالب در در دوره هفت‌ساله مورد بررسی منبع: نتایج پژوهش شکل (5) توزیع مانده تسهیلات کوتاه‌مدت و بلندمدت شرکت‌های بورسی را برای سال ۱۳۹۳ نشان می‌دهد. (به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 5: نتایج رگرسیون رابطه بانک و بنگاه و نسبت‌های مالی توضیح: از آن‌جا که برای هر شرکت تنها یک عدد مشاهده در خصوص تعداد سال‌های همکاری وجود دارد، رگرسیون مربوط به این متغیر از پانل تبدیل به رگرسیون مقطعی شده است. در این پژوهش، به منظور بررسی رابطه بین بانک و بنگاه (از منظر تسهیلات بانکی) از اطلاعات شرکت‌های بورسی استفاده شده است. در همین راستا، پرسش کلیدی این پژوهش این است که نحوه وام‌گیری شرکت‌ها و ویژگی‌های ارتباطی‌شان با بانک‌ها (مواردی مانند دوام رابطه، تعداد بانک‌ها، سهم بانک غالب، سهم بانک‌های دولتی، و خصوصی) تحت تاثیر وضعیت مالی شرکت‌ها قرار می‌گیرد یا خیر؟ بررسی میانگین‌ شاخص‌های سلامت بانکی در سال‌های مختلف نشان می‌دهد که سلامت بانکی بانک‌هایی که به شرکت‌های بورسی تسهیلات می‌دهند (با توجه به این‌که این شرکت‌ها شفاف‌تر هستند)، از ابعاد مختلف (نسبت سرمایه، مطالبات غیرجاری، بدهی به بانک مرکزی، و نسبت سود) بهتر از متوسط شاخص‌های سلامت بانکی شبکه بانکی است.