خلاصة:
گورستان گیلوان یکی از بزرگترین گورستانهای باستانی ایران است که در جنوب استان اردبیل و در دشت میانکوهی خلخال واقع شده است و بهلحاظ یافتههای باستانشناختی یکی از شاخصترین محوطههای شمالغرب ایران بهشمار میآید، زیرا قبوری از سه دوره باستانشناسی عصرمفرغ میانی، عصرآهن و دوره پارتی را ارائه داده است. چهار فصل کاوش علمی در آن انجام گرفته که نتایج فصل اول آن بهطور کامل انتشار یافته است. در این پژوهش به قبور عصرآهن که در فصل دوم مورد کاوش قرار گرفتهاند پرداخته شده است. در طی این فصل 5 گور باستانی مورد کاوش قرار گرفت که با شمارههای 26، 27، 28، 29 و 31 مشخص گردیدهاند. گور شماره 29 در عصرمفرغ میانی، قبور 26، 28 و 31 در عصرآهن I و گور 27 در دوره پارتی تاریخگذاری شدهاند. گورهای این گورستان بهصورت چالهای بوده که تدفین در آنها بهصورت تکنفره و دونفره صورت گرفته است. در پژوهش حاضر قبور عصرآهن بهلحاظ کیفی بهشیوه توصیفی-تحلیلی و با رویکرد مقایسهای مورد مطالعه و بهلحاظ یافتههای تدفینی با آثار سایر محوطههای شمالغرب و مناطق همجوار مورد مقایسه قرار گرفته است. مقایسههای انجامگرفته مانند نتایج مطالعات قبور فصل اول این گورستان یک ارتباط فرهنگی را با محوطههای عصرمفرغ میانی و جدید و عصرآهن I و II نشان میدهد که این موضوع بیانگر تسلسل فرهنگی از عصرمفرغ میانی تا اواخر عصرآهن II است که در نقطه مقابل نظریه پویایی فرهنگی قرار میگیرد.
ملخص الجهاز:
گورستان خانقاه گیلوان یکی از مهمترین محوطههای مورد مطالعه در این بخش است که در طی چهار فصل مورد حفاری قرار گرفته است (رضالو، 1386الف؛ 1387، 1388، 1389؛ Rezalou, 2011; Rezalou et al.
تدفین صورتگرفته در این گور بهشکل انفرادی و متعلق به یک مرد 25 تا30 ساله بود که تدفین آن بهصورت نیمه جمعشده و در جهت شمالغربی ـ جنوبشرقی انجام گرفته بود، بهصورتیکه سر در قسمت شمالغربی و پاها در قسمت جنوبشرقی قرار داشت.
لگن اسکلت با توجه به اینکه پاها بهصورت کاملا جمع شده بوده، میبایست بهشکل قائم باشد، اما در نتیجۀ فشار ناشی از خاک ریختهشده بر روی گور، قسمت سمت چپ لگن که بههنگام تدفین بالا قرار داشته، بهسمت پائین مایل شده است و لگن نیز خود بهشکل خردشده و شکستهشده دیده میشود.
در زیر زانوان این اسکلت یک سنگلاشهای قرار داده شده بود که احتمالا به این منظور بوده که زانوها را کمی بالاتر نگه دارد و این عمل بهعمد صورت گرفته است.
در این گور تعداد 14 نمونه شئ تدفینی بهعنوان هدایا قرار داده شده بود که شامل 10 ظرف سفالین، 1 مهرۀ فریت با روکش طلا، 1 خنجر، 1 سرنیزه و 1 گوشوارۀ مفرغی بود (تصاویر 6-5).
این وضعیت بهحدی است که چانۀ اسکلت به سومین مهرۀ گردن چسبیده و جهت صورت بهسمت شمال قرار گرفته بود.
“Study of architecture structure of tombs in Iron Age Iran, case study of Shahreari site Ardabil”.
“Preliminary report second season of excavation in cemetery of Khangah Gilavan”.
Journal of Pajhohesh-Ha-Ye Bastanshenasi Iran, Vol. 4, No. 6, P.