چالش‌ها و راهکارهای برگردان «کم» خبری در ترجمه‌های فارسی قرآن کریم مقالة

پژوهش های زبانشناختی قرآن پاییز و زمستان 1397، سال هفتم - شماره 2 ISC (‎18 صفحة - من 119 إلی 136 )

الکلمات المفتاحية: ترجمه قرآن ادوات تقلیل ادوات تکثیر کم خبری ترجمه قرآن کریم ترجمه‌های فارسی قرآن کریم تمییز تکثیر چالش مترجمان فارسی ادوات ترجمۀ قرآن کریم

خلاصة:

ترجمۀ قرآن کریم از این دیدگاه که کتاب فرستاده‌شدۀ خداوند و شامل احکام و دستورات الهی، هدایت بشر و معجزه پیامبر اسلام به شمار می‌رود، توجه بسیاری از مترجمان و اندیشمندان را به خود جلب کرده است. ازآن‌جایی که ترجمه‌های قرآن مانند هر ترجمه دیگری ممکن است کاستی‌ها و نقص‌هایی داشته باشد؛ بر همین اساس بازنگری آنها نیز اهمیت ویژه‌ای دارد که در آن صورت نقد و اصلاح آن به‌مراتب ضرورت بیشتری خواهد داشت. یکی از دشواری‌های مترجمان در ترجمۀ قرآن کریم برگردان ادوات نحوی چون ادوات تقلیل و تکثیر ازجمله واژۀ «کم» است که گاهیمترجمان در برگردان آن با چالش‌هایی روبه‌رو می‌شوند که بررسی و نقد برگردان این واژه در ترجمه‌های فارسی قرآن کریم ضروری می‌نماید تا مشخص شود نوع «کم» چیست و کدام رکن جمله را مقید می‌کند. در مقالۀ حاضر با روش تحلیلی‌توصیفی و مراجعه به منابع کتابخانه‌ای و باتکیه بر منابع نحوی، تفسیری و لغوی ضمن تبیین و توضیح نوع «کم» و بیان چالش‌های ترجمۀ «کم» یک نمونه ترجمه، برای الگوی آیاتی پیشنهاد شده که «کم» در آنها به کار رفته است، سپس با بررسی و نقد ترجمۀ مترجمانی چون رازی، فولادوند، مکارم شیرازی، خرمشاهی، مهم‌ترین کاستی‌های آنان را در برگردان «کم» بیان شده است. این کاستی‌ها عبارتند از: تشخیص نوع «کم»، تعیین رکن مقید جمله، ناهماهنگی در ترجمۀ آیات مختلف، منعکس‌نشدن معنای مباهات و تفاخر در برگردان «کم» خبری و ترجمه تحت‌اللفظی حرف «مِن» قبل از تمییز.

ملخص الجهاز:

نقد ترجمه‌ها: آيه به‌سبب «أ» استفهام پرسشي است و ترجمۀ خرمشاهی و مکارم شيرازی نيز به‌صورت پرسشی آمده است؛ اما دربارۀ نوع «کم» در ترجمه مکارم، فولادوند و رازي که از دو واژه «چقدر» و «چند» استفاده شده که مشترک ميان گزاره‌های پرسشی و تعجبی است، به‌درستی تشخيص داده نمی‌شود آيا نوع پرسشی آن مدّ نظر آنان بود يا نوع خبری آن؟ بنابراين باتوجه به اينکه مفسران نيز آن را خبری و برای تکثير و شمول دانسته‌اند (ابن‌عاشور، 1984م، ج19، ص101)، بايد در ترجمه به‌گونه‌ای بيان مي‌شد که معنای خبری و تعجبی آن براي مخاطب روشن باشد. ترجمه پيشنهادی اين دو آيه برمبنای شرح بالا ممکن است چنين باشد: آيا برای آنان ثابت نشد که ما چه‌بسيار نسل‌های پيشين را نابود کرديم؟ اکنون به برگردان دو آيه از ديد مترجمان پرداخته می‌شود: رازی: «چند هلاک کرديم پيش ايشان از امّتان که می‌روند در جاي‌های ايشان» (1379، طه 128، 321). ازاين‌رو معنای «کم»، «کثرة الإهلاک يا کثرة المهلکين» (ابن‌عاشور، 1984م، ج23، ص10) است و در سورۀ انعام تمييز «کم» مفرد آمده است؛ اما همان‌گونه که گفته شد دلالت تمييز مفرد بر کثرت گوياتر از جمع است؛ ازاين‌رو ترجمۀ پيشنهادی آيه ممکن است بدين صورت باشد: مگر نديده‌اند که چه‌بسيار/ چه بي‌شمار نسل‌ها را پيش از ايشان نابود کرديم؟ اکنون ترجمه را نقد و بررسی می‌کنیم: رازی: «نمی‌بينند که چند هلاک کرديم پيش ايشان از خلايق» (1981، يس 31، 442).

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول