خلاصة:
در میان شاعران معاصر، اخوان ثالث جزء چهرههایی است که از دیگر آفرینشگران ادبی معاصر متمایز است. آثار او حلقه پیوند شعر سنتی با شعر مدرن ایران است. پژوهشهای صورتگرفته درباره اشعار اخوان ثالث، اغلب معطوف به جنبههای نمادگرایانه و گرایشهای ملی و حماسی آثار اوست و از دریچه ادبیات تعلیمی به اشعار او کمتر نگریسته شده است. در این مقاله سعی بر آن است که جلوههای ادبیات تعلیمی، در اشعار اخوان بررسی شود. به همین منظور با راهبرد توصیفی، به نمود ادبیات تعلیمی در چهار مجموعه ارغنون، تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم، سال دیگر ای دوست ای همسایه و زمستان پرداخته شده است. هدف این پژوهش ارائه نمونههایی از ادبیات تعلیمی در این مجموعهها، بررسی فراوانی و دستهبندی آنهاست. بهطور کلی، نمودهای تعلیمی در اشعار این مجموعهها در حیطه فلسفی، اجتماعی، اخلاقی و سیاسی است.
ملخص الجهاز:
به همين منظـور بـا راهبـرد توصـيفي، بـه نمـود ادبيات تعليمي در چهار مجموعۀ ارغنون ، تو را اي کهن بـوم و بـر دوسـت دارم ، سـال ديگر اي دوست اي همسايه و زمستان پرداخته شده اسـت .
بـه همـين منظـور بـا راهبـرد توصـيفي، بـه نمونه هاي ادبيات تعليمي در چهار مجموعۀ ارغنون ، تو را اي کهـن بـوم و بـر دوسـت دارم ، سال ديگر اي دوست اي همسايه و زمستان پرداختـه شـده اسـت .
٢. پيشينۀ تحقيق دربارة ادبيات تعليمي و نمودهاي آن در آثار شاعران و نويسندگان ، پژوهش هاي فراواني صورت گرفته است که هرکدام به صورت کـاربردي بـراي مطالعـۀ ايـن گونـه از ادبيـات راهگشاست ؛ براي نمونه ميتوان به موارد زير اشاره کرد: مريم مشرف (١٣٨٧) در مقالۀ «طعن يا آيروني در آثار مهدي اخوان ثالث »، به تبيـين مفهوم آيروني و کاربرد آن در اشعار اخوان پرداخته اسـت .
او در اشعار سنتي خود به شيوة قدما گزاره هاي تعليمي را به صورت عريان و در روساخت اثر آورده است و در قالب مسـتقيم گـويي تعـاليم اخلاقـي و فلسـفي را عرضه کرده است ؛ به نحوي که گاه جز وزن و قافيه عنصري از ادبيـات در شـعر وجـود ندارد اما در پاره اي ديگر از آثار او که بعدها شعر نيمايي نام گرفتند، پيام تعليمـي بـراي مخاطب خاص در اثر گنجانده شده و شاعر از تمهيدات ادبي گوناگون براي بيان افکـار خود بهره جسته است (نک : عمران پور و دهرامي، ١٣٩٢، ١٠٧ـ١١٦).