خلاصة:
در حالیکه بعضی از فیلسوفان به عدم امکان اختیاری بودن افعال موجب معتقدند، عدۀ دیگری چنین امری را ممکن میدانند. گروه اول ناسازگارباور و گروه دوم سازگارباور نامیده میشوند. سازگارباوران باید بتوانند علاوه بر رد ادلهای که بر ناسازگاری ارائه شده است، نظریهای در مورد چیستی اختیار ارائه بدهند که با موجبیت سازگار باشد. آنها معیارهای مختلفی برای اختیاری بودن فعل ارائه دادهاند. نگارنده در این مقاله بر آن است تا پس از تعیین مراد خود از اختیار و موجبیت، این معیارها را در قالب شش عنوان دستهبندی و ارزیابی کند. داشتن قابلیت و نبود مانع، توانایی خودارزیابی تأملی، قابلیت انتخاب بر طبق نظام ارزشگذاری خود، قابلیت درک حقیقت و خیر، دارا بودن کنترل رهنمودی و داشتن تاریخچۀ مناسب، معیارهایی هستند که در این مقاله به بررسی آنها خواهیم پرداخت. در نهایت نتیجه این شد که تنها نظریهای که شامل همۀ این معیارها باشد، شاید نظریۀ مناسبی در مورد اختیار از منظر سازگارباوری محسوب شود.
ملخص الجهاز:
به عقيدة ناسازگارباوران يکي از شرايط اختياري بـودن فعـل ايـن اسـت کـه غيرموجـب باشـد و هـيچ علتـي آن را ضـرورت نبخشـد، امـا بـه عقيـدة سازگارباوران ، چنين خصوصيتي براي اختياري بودن فعل لازم نيست و اختيار بـا موجبيـت سازگار است .
اگـر افعـال اختياري نيز همانند افعال غيراختياري شايد داراي عواملي باشند که آنها را موجب مي کند و به آنها ضرورت مي بخشد، پس با چه معياري مي تـوان افعـال شـهودا اختيـاري را از افعـال شهودا غيراختياري بازشناخت ؟ آيا مي توان بر مبناي سازگارباوري، ملاکـي بـراي اختيـاري بودن فعل ارائه داد که شامل تمام مصاديقي بشود که شهودا اختياري مي دانيم ، بـدون اينکـه افعالي را که اختياري نمي دانيم دربرگيرد؟ بنابراين براي ارزيابي سازگارباوري دو مطلب بايد بررسي شود: ١.
اما عدة ديگري از فيلسوفان ، اختياري را به عنوان عاملي براي مسئوليت اخلاقي تعريف نکرده اند و تـرجيح داده انـد در تعريف آن خصوصيات درونيش مانند دسترسي به شق بديل يا منبع نهايي بودن بـراي فعـل را بيـان کننـد، از جمله رجوع کنيد به : Clarke, 2003,: 3; Ginet, 1990:90; Vihvelin, 2013: 8; Kane, 1996:p4.
طبق اين ديدگاه ، براي اينکه يک فعل اختياري باشد، لازم نيست اراده اي که فعـل بـا آن به وجود مي آيد خصوصيتي داشته باشد، بلکه همين که شخص طبق خواسته هاي خود رفتـار کند، عمل او اختياري است .