خلاصة:
در ادبیات عرفانی، مسائل، آراء و راه و روشهای گوناگونی برای سالکان راه حق در وصول به درجات والای عرفان به چشم میخورد که قسمتی از آن برگرفته از آموزههای اسلامی، قرآن و سنت میباشد و قسمتی از آن نیز به مرور زمان و با شکلگرفتن فرقهها و گروههای مختلف عرفان و تصوف اسلامی توسط بزرگان آنها بیان گردیده است. از جملهی این موضوعات، موضوع مهم «صحبت» در بین عرفا میباشد که آداب مختلفی برای صحبت و همنشینی، برخورد با دوستان، نشست و برخاست و چگونگی معاشرت با دیگران در کتب مختلف عرفانی ذکر شده است. در پژوهش حاضر، بعد از ذکر آداب تصوف به صورت اجمالی، جایگاه صحبت در دو اثر مهم نثر صوفیه انسان کامل عزیز نسفی و مصباح الهدایه عزالدین محمود کاشانی، به شیوة توصیفی مقایسه-ای بررسی گردیده است. نویسندگان این دو اثر، صحبت را یکی از آداب تصوف دانستهاند؛ آنها در آثار خود به آیات قرآن، سنت، روایات و اقوال بزرگان استناد کردهاند. هردو نویسنده، صحبت با حق را بر صحبت با خلق ترجیح دادهاند. در مواردی نیز تفاوتهایی دیده میشود.
In mystical literature, issues, opinions and various methods for lawyers find the right way to reach the highest levels of mysticism, part of which is derived from the teachings of Islam, the Quran and Sunnah, and part It has been expressed by its elders over time and with the formation of different sects and groups of mysticism and Islamic Sufism. Among these issues, the important issue ''Association'' among the mystics is that there are various ways of association and company, behavior with friends, meeting and rising, and how to associate with others in various mystical books. In the present study, after mentioning the Sufi rules briefly, the place of association in two books ''Ensan Al-kamel'' Nasafi and ''Mesbah Al-hedayah and Meftah Ai- kefayah'' Ezzoddin Kashani has been studied in descriptive-comparative manner. The writer of both works considered the Association as one of the Sufi customs. They have referred to one of the traditions of Sufism, all of which in their works refer to Quranic verses, traditions, narrations, and elders' statements. The writer of both works have association with the right to association with the people. There are also differences in some cases.
ملخص الجهاز:
بررسی جایگاه صحبت در انسان الکامل عزیز نسفی و مصباح الهدایۀ و مفتاح الکفایۀ عزالدین کاشانی ( علمی – پژوهشی) * فرشته حاجیزاده بیشی ١، دکتر قدرت الله خیاطیان ، 2 دکتر سید حسن طباطبائی ٣ چکیده در ادبیات عرفانی، مسائل ، آراء و راه و روش های گوناگونی برای سالکان راه حـق در وصـول به درجات والای عرفان به چشم میخورد که قسمتی از آن برگرفته از آموزه های اسلامی، قرآن و سنت میباشد و قسمتی از آن نیز به مرور زمان و با شکل گرفتن فرقه ها و گروه های مختلف عرفـان و تصوف اسلامی توسط بزرگان آن ها بیان گردیده است .
آداب ، صحبت ، تصوف ، انسان کامل ، مصباح الهدایۀ و مفتاح الکفایۀ ١- مقدمه مشایخ صوفیه بر رعایت آداب خاص در همۀ امور، مانند عبادت هایشرعی و اعمال عبادی خاص صوفیه و نیز رفتار اجتماعی و معاشرت با مردم ، صوفیان و مشایخ ، بسیار تأکید داشتند و معتقد بودند مریدان باید همۀ فعالیت های خود را چه در خلوت و چه در اجتماع ، طبق آن آداب تنظیم کنند.
٢- بحث در این مبحث ، ابتدا به طور اجمالی به تاریخ نثر صوفیه ، آداب تصوف و آداب صحبت پرداخته شده ، سپس جایگاه صحبت در دو کتاب انسان کامل عزیز نسفی و مصباح الهدایۀ و مفتاح الکفایۀ عزالدین محمود کاشانی بررسی گردیده است .