رفتار باروری زنان ایران همگام با فرایند تحولات خانواده در سه دهه‌ی گذشته مقالة

در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺤﻮﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺎروری زﻧﺎن در ﺧﺎﻧﻮاده از ﺳﺎل 1360 ﺗﺎ 1390 ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪی آﻣﺎر، اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارک ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺮخ رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﺸﻮر اﯾﺮان در ﺳﺎل 1365 ﺣﺪود 3,9% ﺑﻮده ﮐﻪ در ﺳﺎل 1390 ﺑﻪ 1,3 درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶﯾﺎﻓﺘﻪ؛ در ﭼﻨﯿﻦ وﺿﻌﯿﺘﯽ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرﻓﺖ ﻣﯿﺰان رﺷﺪ ﺗﻌﺪاد ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ رﺷﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ رو ﺑﻪ اﻓﻮل ﺑﮕﺬارد؛ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻧﺮخ رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪی ﺗﻌﺪاد ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ در ﺳﺎلﻫﺎی 1365 ﺗﺎ 75 ﺣﺪود 2,51 درﺻﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎل 1390 ﺣﺪود 3,89 درﺻﺪ اﻓﺰاﯾﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ آﻣﺎر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺧﺎﻧﻮار ﻧﯿﺰ ﻃﯽ اﯾﻦ ﺳﻪ دﻫﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ از 5,11 ﺑﻪ 4,05 و 3,54 ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮﯾﻪی ﮔﺬار ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ دوم ﻧﺸﺎن از ورود ارزشﻫﺎی ﻣﺪرﻧﯿﺴﻢ و ﻣﻈﺎﻫﺮ آن) ﻓﺮدﮔﺮاﯾﯽ، ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺪن و ﺷﻬﺮﻧﺸﯿﻨﯽ (ﻧﻈﯿﺮ ﺧﺎﻧﻮادهی ﺗﮏ واﻟﺪ، ﺗﮏﻓﺮزﻧﺪ، زوج زﯾﺴﺘﯽ و ﻫﻤﺒﺎﺷﯽ در ﮐﻨﺎر رﺷﺪ ﭘﺪﯾﺪهی ﻃﻼق دارد. در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎی دارای ﺟﻤﻌﯿﺖ 7 ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﺳﻬﻢ 2 درﺻﺪی از ﮐﻞ ﺟﻤﻌﯿﺖ در ﺣﺎل ﻣﺤﻮ ﺷﺪن ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻧﺮخ رﺷﺪ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎی 3 ﺗﺎ 4 ﻧﻔﺮه ﮐﻪ ﻧﯿﻤﯽ از ﺟﻤﻌﯿﺖ اﯾﺮان را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدادﻧﺪ ﻧﯿﺰ رو ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ اﺳﺖ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎی ﺗﮏﻧﻔﺮه ﺑﺎ ﺳﻬﻢ 7 درﺻﺪی در ﺣﺎل اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ ﺳﻪ دﻫﻪی اﺧﯿﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﺑﺎروری، ﻣﯿﻞ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺠﺮدی و ﺗﺸﮑﯿﻞ خانوارهای مستقل پیش از ازدواج در کنار عامل دیگری به نام طلاق باعث کاهش بعد خانوار و افزایش تعداد خانوارها شده که نشان‌دهنده‌ی ورود ارزش‌های مدرنیسم به عرصه‌ی خانواده‌ی ایرانی است.

از این دیدگاه ، در دنیای امروز با نوعی بیسامانی در روابط خانوادگی روبه رو هستیم ، اما درعین حال سامان یافتگی مجدد خانواده نیز در ابعاد گوناگون آن روی داده است )٢٠١٣ ,Labibi(نظر به آنچه مطرح شد، سؤال مطالعه ی حاضر این است که روند تغییراتُ بعد خانوار و تعداد خانوار در فرآیند تحولات خانواده در سه دهه ی گذشته ی کشور ایران چگونه بوده است ؟ پیشینه ی پژوهش : با توجه به این که از سال ١٣٩٠ بسیاری از پژوهش ها در ایران به انحاء مختلف رفتار باروری زنان را محور توجه قرار دادند، در جدول شماره ی ١ مهم ترین پژوهش های مرتبط با موضوع گزارش شده است : جدول ١- مرور تحقیقات داخلی محقق ، زمان و مکان ردیف عنوان و روش نتایج انجام متغیرهای ارزش های فردگرایانه ، میزان باورهای بررسی رابطه ی دینی نسبت به فرزند آوری و دیدگاه آزمودنیها Chaboki etal ارزش های نسبت به کارکردهای سنتی، خانواده و نقش زن 1 )٢٠١٦( فرهنگی و گرایش در خانواده ، ٦٤ درصد تغییرات متغیر وابسته را همدان به باروری در تبیین میکنند که در این میان متغیر ارزش های زنان ، پیمایش فردگرایانه از بیشترین قدرت تبیین برخوردار بوده است . )PERSIAN( Hosseini-Chavoshi, Meimanat &Mohammad Jalal Abbasi-Shavazi, Peter McDonald)2016(, Fertility, Marriage, and Family Planning in Iran: Implications for Future Policy, Population Horizons 2016; 13)1(: 31–40 Jesús J. )PERSIAN( Motlagh, Mohammad Ismail, and others )2016(, Factors Affecting Fertility Preferences among Iranian Women, Nursing and Midwifery Faculty Journal, Vol. 14 No. 6.