خلاصة:
هدف: هدف محققان این پژوهش، بررسی مقایسهای تفکر انتقادی در میان دانشجویان رشتههای مختلف، تبیین عملکرد دانشجویان علوم انسانی در این حوزه و شناسایی و مستندسازی مهمترین کمبودهای موجود بود. روش: جامعه آماری این پژوهش، کلیه دانشجویان 96-1395 دانشگاه کاشان (6320 نفر) بود که با استفاده از روش نمونهگیری طبقهای متناسب با حجم تعداد 365 نفر به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند و آزمون مهارتهای تفکر انتقادی در شرایط یکسان روی آنها اجرا شد. ابزار جمعآوری اطلاعات، آزمون مهارتهای تفکر انتقادی کالیفرنیا (فرم ب) است که مهارتهای یاد شده را در قالب پنج مهارت تحلیل، ارزشیابی، استنباط، استدلال قیاسی و استدلال استقرایی، سنجش میکند. برای تحلیل دادهها از رگرسیون چندمتغیّره همزمان، تحلیل عامل اکتشافی، تحلیل واریانس یکراهه، آزمون شاپیرو-ویلک و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافتهها: عملکرد دانشجویان رشتههای علوم انسانی در حوزه تفکر انتقادی در مقایسه با دانشجویان رشتههای مهندسی، علوم پایه و هنر، به طور معناداری پایینتر است. همچنین در عملکرد دانشجویان بر حسب سال ورود(دانشجویان سالهای بالا و پایین) در زمینه تفکر انتقادی تفاوت چندانی وجود ندارد. نتیجهگیری: اصولا برنامههای درسی دانشگاهی نتوانستهاند تاثیر چندانی در افزایش سطح تفکر انتقادی دانشجویان داشته باشند. بنابر این، ضرورت توجه جدّی و عمیق نسبت به آموزش تفکر انتقادی در رشتههای علوم انسانی وجود دارد.
Objectives: With regard to the role and position of critical thinking as
one of the most significant objectives and orientations of higher
education, the present paper has been an attempt to investigate and
assess critical thinking skills among students of humanities in order
to not only provide authentic and reliable evidences but also
prepare the ground for dealing with problems and improving the
current situation. Method: The target population of this study is all
the students studying in the university of Kashan in the academic
year of 1392-93 (N=6320). The sample of the study was drawn
using a proportional stratified random sampling procedure and 365
participants were selected and they were asked to answer the
questionnaire administered to them in similar conditions. The
instrument of data collection was the California Critical Thinking
Skills Test (Form B) which assesses the aforementioned skill on five
scales: analysis and interpretation, evaluation, inference, deductive
reasoning, and inductive reasoning. Results: The results and
findings of the study clearly revealed that the scores of the students’
of humanities in critical thinking were significantly lower than that
of the students studying in the fields of engineering, pure sciences,
and art. Additionally, no significant differences were found between
the students with respect to their year of entrance to university.
Conclusion: This finding indicates that the universities’ curriculum
were unable to affect the students’ level of critical thinking skills in
a positive way. Taken together, the findings of the study mark the
importance of serious and full attention to the instruction of critical
thinking skills in the fields of humanities.
ملخص الجهاز:
به هر حال، تعاریف و مفهومپردازیهای ارائه شده از تفکر انتقادی توسط متخصصان و صاحب نظران مختلف ، نوعا نشانگر ابعاد مهم این حوزه و نیز مؤید تأکیداتی است که باید مد نظر مربیان و نظامهای آموزشی و برنامه های درسی ٥ آنها قرار گیرد؛ به ویژه، توجه به این واقعیت در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی از ضرورت و اهمیت بیشتری برخوردار است (امین خندقی و پاکمهر، ١٣٩٠؛ رمضانی و همکاران، ١٣٨٩).
پژوهش آنجفی و همکاران(١٣٨٨) در زمینۀ مقایسۀ مهارتهای تفکر انتقادی دانشجویان رشته های مهندسی و علوم انسانی، نشان میدهد که گرچه مهارتهای مذکور در میان هر دو گروه دانشجو پایین است ، ولی دانشجویان علوم انسانی از این نظر در وضعیت بدتری قرار دارند.
مهرینژاد(١٣٨٦) هم در تحقیق خود ضمن انطباق و هنجاریابی آزمون مهارتهای تفکر انتقادی کالیفرنیا، گزارش کرده که میانگین نمرات این مهارتها در میان دانشجویان همۀ رشته های دانشگاههای تهران از نمرات دانشجویان چند دانشگاه آمریکا به طور معناداری کمتر است .
جدول ١١: رگرسیون پیش بینیهای پیشرفت تحصیلی دانشجویان علوم انسانی (رجوع شود به تصویر صفحه) پیش بین ها: تحلیل ، ارزیابی، استنتاج ، استدلال قیاسی، استدلال استقرایی و تفکر انتقادی متغیر وابسته : پیشرفت تحصیلی (معدل) همان طور که جدول ١١ نشان میدهد، در اینجا از روش «همزمان» استفاده شده است .
- Athari, Zainabsadat; Mostafa Sharif, Mehdi Nematbakhsh & Hassan Baba Mohammadi (2009).
- Bahmani, Foroud; Alireza Yousefi, Mehdi Nematbakhsh, Tahereh Changiz & Mohammad Mardani (2005).
“Comparison of Critical Thinking Skills of First and Last Term Students in Continuing Graduate Studies in Tehran University of Medical Sciences”.
“Did Higher Education Curricula be able to Develop Critical Thinking Skills of Students?