خلاصة:
در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ، ﺑﺮای ﻋﺎﻣﻞ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎ در ﺗﺤﻮﻻت ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻫﻤﯿﺖ ﻓﺰاﯾﻨﺪه ای ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. به ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﯿﺪاری اﺳﻼﻣﯽ، ﭼﺮاﯾﯽ وﻗﻮع اﻧﻘﻼب ﻫﺎی اﺧﯿﺮ در ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﺮﺑﯽ و اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ژﺋﻮﭘﻠﯿﺘﯿﮏ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺟﺮﻗﮥ تغییر ﺣﮑﻮﻣﺖ در ﺑﺴﯿﺎری از ﺣﺮﮐﺖ ﻫﺎی اﻧﻘﻼﺑﯽ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﺪاری اﺳﻼﻣﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻋﺮﺑﯽ-اﺳﻼﻣﯽ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ و ﺷﻤﺎل اﻓﺮﯾﻘﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﻨﺎداری ﺑﺎ ﺗﺠﻤﻊ ﻣﺮدم ﻣﻌﺘﺮض در ﯾﮏ ﻣﮑﺎن ﺧﺎص و ﺑﯿﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎی ﺧﻮد ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮات از آن ﻣﮑﺎن زده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﯿﺪان اﻟﺘﺤﺮﯾﺮ ﻗﺎﻫﺮه و ﻣﯿﺪان ﻟﻮﻟﻮ)ﺷﻬﺪا( در ﻣﻨﺎﻣﻪ و ﻣﯿﺪان اﺻﻠﯽ ﺻﻨﻌﺎ ﭘﺎﯾﮕﺎه اﺻﻠﯽ اﻧﻘﻼﺑﯿﻮن ﺑﻮد و اﻫﻤﯿﺖ ژﺋﻮﭘﻠﯿﺘﯿﮏ اﯾﻦ ﻣﮑﺎن ﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ. در ﻟﯿﺒﯽ اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻗﺒﺎﺋﻠﯽ ﺷﺮوع اﻋﺘﺮاﺿﺎت از ﯾﮏ ﻣﺤﻞ ﺧﺎص ﻧﺒﻮد اﻣﺎ در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺿﺮﺑﻪ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻗﺬاﻓﯽ ﺑﺎ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ اﻧﺠﺎم ﺪ. اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﻪ از ﻧﻮع ﮐﺎرﺑﺮدی اﺳﺖ ﺑﺎ روش ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ. روش ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ دارای اﻧﻮاﻋﯽ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ ﭼﺮاﯾﯽ وﻗﻮع اﻧﻘﻼب ﻫﺎ از روش اﺗﻔﺎق استفاده شده است.
ملخص الجهاز:
درمجموع ، بر مبناي مباحث مطرح شده ، تأثير عوامل مختلف در رخداد انقلاب هاي اخير در کشورهاي هدف را ميتوان طبق جدول زير خلاصه کرد: جدول تحليل مقايسه اي تحولات انقلابي کشورهاي منطقه عربي و عوامل دخيل در آن تونس مصر ليبي يمن بحرين رژيم ديکتاتوري + + + + + عوامل اقتصادي + + + + + فشار سياسي مستقيم خارجي - - + - - وابستگي حکام به استکبار + + + + + عدم احساس مسئوليت در قبال مسئله فلسطين + + + + + جديت و تلاش ارتش براي بقاي حکومت - - + + + ديدگاه ها و دغدغه هاي اسلامي + + + + + ملي گرايي + + + + + گرايش هاي فرهنگي غرب گرايانه - - - - - حمايت سياسي خارجي - - + - - رشد سطح تحصيلات + - + + + * عامل ژئوپليتيک + + + + - جريحه دار شدن غرور ، عزت و کرامت انساني مردم + + + + + بالا بودن نرخ بيکاري + + + - + محروميت گروه هاي مهم از مشارکت در دولت + + + + + تأثير عامل خارجي (گسترش مردم سالاري ) + + + + + بررسي اقتصادي تحولات : وضعيت اقتصادي پنج کشور هدف تونس ، مصر، ليبي، بحرين و يمن نشان ميدهد که اين کشورها در برخي شاخص هاي اقتصادي مهم و مؤثر مانند تورم وضعيت نسبتاً قابل قبولي دارند.