تحلیل ریخت‌شناسی شبکۀ شهری با رویکرد تعادل‌بخشی به فضا (مطالعۀ موردی: شبکۀ شهری استان هرمزگان) مقالة

آمایش سرزمین پاییز و زمستان 1398 - شماره 21 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎26 صفحة - من 311 إلی 336 )

الکلمات المفتاحية: ریخت‌شناسی شبکه شهری استان هرمزگان عملکرد شبکه Network function Urban network morphology Hormozgan spatial pattern

fa en

خلاصة:

تعادل‌بخشی به ساختار فضایی و تعیین شبکۀ شهری آینده، مأموریت بنیادین آمایش سرزمین تلقی می‌شود. شهرها به‌عنوان عناصر اصلی سازمان‌یابی فضا در قالب شبکۀ شهری سازمان می‌یابند. شبکۀ شهری درانطباق دو بعد فرم و کارکرد سنجیده می‌شود که از طریق تحلیل روابط آن‌ها می‌توان کارایی الگوهای مختلف را بررسی کرد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف تحلیل ریخت‌شناسی شهری به منظور انطباق ابعاد ریخت‌شناسی و کارکردی شبکۀ شهری استان هرمزگان انجام گرفته است. هدف‌گذاری پژوهش از نوع کاربردی و روش‌شناسی آن به صورت توصیفی‌تحلیلی است. شاخص‌های تحلیلی پژوهش برای ریخت‌شناسی شبکۀ شهری در استان هرمزگان شامل شبکۀ راه‌ها، فاصلۀ میان سکونتگاه‌ها، جمعیت شهری و نوع خدمات است. ابزار تحلیلی پژوهش برای پیشبرد هدف پژوهش، تحلیل‌های فضایی تراکم، درون‌یابی فاصلۀ وزن‌گذاری‌شدۀ معکوس در قالب نرم‌افزار Arc GIS 10-4 است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد ریخت‌شناسی شبکۀ شهری استان هرمزگان از چهار الگو یعنی الگوی تک‌مرکزی، الگوی چندمرکزی، الگوی خطی و الگوی جزیره‌ای تبعیت می‌کند که موقعیت استقرار این الگوها در استان بیانگر رابطۀ بین موقعیت استقرار و ریخت‌شناسی شبکه است. به دلیل استقرار شهرهای بزرگ استان در مجاورت دریا، الگوهای تک‌مرکزی و خطی بیشتر تحت تأثیر عامل دریا شکل گرفته‌اند. همچنین الگوهای جزیره‌ای و منفرد علاوه بر جزایر استان، در پهنه‌های کوهستانی یا دشت‌های میان‌کوهی استقرار یافته‌اند. برایند پژوهش نشان‌دهندۀ آن است که منطبق‌نبودن فرم و کارکرد موجب ارتباط و تعامل ضعیف حوزه‌های هم‌پیوند شهری می‌شود. این ناهمخوانی، تحقق بهره‌مندی شبکۀ شهری از فرصت‌های هم‌جواری را کاهش می‌دهد و کارایی شبکه ضعیف می‌شود.

ملخص الجهاز:

در واقع ، شبکۀ شـهري اسـتان هرمزگـان در بسـتري از ترکيـب هـاي اقليمي و ريخت شناسي متنوعي شـکل گرفتـه اسـت کـه دريـا و پهنـه هـاي دشـتي، کوهپايـه اي و کوهستاني فرم هاي متنوعي از ساخت يابي فضا را به آن هـا بخشـيده اسـت کـه علـي رغـم نيـاز بـه رويکردهاي آمايشي بهينه در برنامه هاي آينده (چشم انداز) توسعۀ استان ، فرصتي مناسب نيـز بـراي تنوع بخشي به جريان هاي فضايي در اين پهنۀ منطقه اي است که ميتواند نقش هاي کارکردي متنـوع و کارآمدي را در فرايند آمايش توسعۀ منطقه اي براي هـر کـدام از آن هـا تعريـف کنـد. بنابراين شناخت و تحليل ريخت شناسـي شـبکۀ شهري و کارکرد آن ها در استان هرمزگان ، به عنوان هدف اصلي پژوهش حاضر است کـه در قالـب سه پرسش اصلي در پژوهش حاضر دنبال شده است : الف ) الگوهاي ريخت شناسي شبکۀ شهري استان هرمزگان چگونه است ؟ ب ) تأثير عرصۀ جغرافيايي استقرار شهرها بر شکل گيري اين الگوها در استان هرمزگان چگونه است ؟ ج ) کيفيت انطباق ميان فرم و کارکرد شبکۀ شهري در استان هرمزگان چگونه است ؟ منابع پژوهش در منابع توسعه و آمايش سرزمين ، شهرها به عنوان منبع اصلي تحولات و ايده هـاي نوآورانـه بـراي آرايش کالبدي و فضايي سرزمين قلمداد شده اند. در ايـن فراينـد و بـا بسـط مفهـومي ريخت شناسي به سطح شبکۀ شهري در راستاي آمايش توسعۀ منطقه اي مي توان به بررسي تـأثير و تأثرات چيدمان فيزيکي بر چگونگي فرايند توليد و بازتوليد فرم هاي اجتماعي ، به عنـوان يکـي از مؤلفه هاي کليدي سازمان يابي جمعيت در فضـا نيـز پرداخـت ( ,Sheng ;٥٤-٥١ :٢٠٠٩ ,Batty ٣ :٢٠١٧). Urban Network Analysis and Spatial Distribution of Population in Urban Concentrations of Mazandaran Province, Journal of Geographical Space Preparation, Second Year, No. 4, pp.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول