خلاصة:
قرآن کریم به شکلهای مختلف به بعضی اشیاء شخصیت انسانی بخشیده که در درک مفاهیم برای مخاطبین بسیار مؤثر است. با توجه به بسامد فراوان صنعت تشخیص در قرآن کریم و سبکهای متنوع کاربرد آن و معانی ژرف نهفته در آن که یکی از مستلزمات درک و فهم عمیق کلام وحی است، ضرورت انجام این پژوهش احساس میشود. مقاله پیشرو به دنبال آن است که با روش توصیفی ـ تحلیلی، انواع تشخیصهای بکار رفته در قرآن را استخراج نموده، جنبههای گوناگون معنایی، شیوههای کاربرد و اسرار و اغراض بلاغی آن را مورد واکاوی قرار دهد. نتایج پژوهش نشان میدهد که در آیات متعدد جهت تفهیم مفاهیم به مخاطبین به انحاء گوناگون به اشیاء، شخصیت انسانی داده شده که در این زمینه، فرهنگ اعراب و تجربیات آنان از محیط زندگیشان به زیبایی نمایان است؛ همانگونه که ادبیات عرب زبانان و تشبیهات، استعارات و مجازهای رایج میان آنان نیز در این کتاب آسمانی خودنمایی میکند و نکته مهم آن که تشخیصهای به کار رفته در آن، دارای خصیصه فرا زمانی و فرا مکانی میباشد که خود یکی از اسباب اعجاز قرآن است.
The Holy Qur’an has in different forms given human attributes to certain objects, which greatly help the audience in a more effective grasp of meaning. The abundant occurrence of personification in the Holy Qur’an, the various styles it is employed in and the weighty meanings conveyed through it, which are some of the requirements for a full understanding of the Revealed Word, demanded the present research that aims to find the types of personifications employed in the Qur’an by adopting a descriptive–analytical approach and to investigate the different semantic aspects, the methods of application and the rhetorical mysteries and motives of this device. The results show that in order to communicate the meaning, certain objects are endowed with human attributes in many ayahs in different ways. In this regard, the culture, experience and life circumstances of the Arabs as well as their popular literary tradition such as employing similes, metaphors, and current metonyms are beautifully manifested in the Qur’an. The important point is that the personifications used in the Qur’an transcend time and place, which is in and of itself one of the causes of the inimitability of the Qur’an..
ملخص الجهاز:
نتایج پژوهش نشان میدهد که در آیات متعدد جهت تفهیم مفاهیم به مخاطبین به انحاء گوناگون به اشیاء، شخصیت انسانی داده شده که در این زمینه ، فرهنگ اعراب و تجربیات آنان از محیط زندگیشان به زیبایی نمایان است ؛ همان گونه که ادبیات عرب زبانان و تشبیهات ، استعارات و مجازهای رایج میان آنان نیز در این کتاب آسمانی خودنمایی میکند و نکته مهم آن که تشخیص های به کار رفته در آن ، دارای خصیصه فرا زمانی و فرا مکانی میباشد که خود یکی از اسباب اعجاز قرآن است .
تشخیص در بلاغت و قرآن کریم یکی از زیباترین گونه های صور خیار در شعر، تصرفی است که ذهن شاعر در اشیاء و در عناصر بیجان طبیعت میکند و از رهگذر نیروی تخیل خویش بدانها حرکت و حیات می - بخشد و در نتیجه هنگامی که از دریچه چشم او به طبیعت و اشیاء مینگریم ، همه چیز برابر ما سرشار از زندگی، جنب و جوش و حیات است و این مسئله ویژه شعر نیست ، بلکه در بسیاری از تعبیرات مردم عادی نیز میتوان نشانه های این گونه تصرف در طبیعت و اشیاء را جستجو کرد.
بنابراین ، آیه از یک نظر استعاره مکنیه ، تخییلیه است ، چون مشبه به یعنی جنین و حیوان حذف شده و یکی از ویژگیهای آن (بارداری و وضع حمل ) به صورت استعاره تخییلیه به زمین نسبت داده شده و این از زیباترین نوع تشخیص است .