خلاصة:
این مقاله به دنبال ارائه مدل مفهومی و پایه در شناخت آسیبهای اجتماعی میباشد و بر این پیشفرض استوار است که جامعهپردازی در عصر حاضر از پیچیدگیهای خاصی برخوردار گردیده است، به گونهای که برای طراحی برنامههای توسعه اجتماعی و یا آسیبشناسیهای اجتماعی، تأثیر و تأثر همه مؤلفههای حیات اجتماعی و حتی حیات فردی بر یکدیگر و سهم تأثیر هر یک در ایجاد توسعه کل جامعه باید ملاحظه و محاسبه گردد. از این حیث، یکی از آسیبهای مهم نظام برنامهریزی موجود ما نداشتن مدل جامع جهت شناخت نظاممند آسیبهای اجتماعی میباشد. مدلی که در سایه داشتن آن اولاً، تمام آسیبهای اجتماعی شناخته شود. ثانیاً، ارتباطات و تأثیرگذاری این آسیبها بر یکدیگر معین گردد. ثالثاً، وزن و سهم تأثیر هر آسیب در ایجاد ناهنجاریهای اجتماعی معین گردد. این مدل مفهومی از برقراری ارتباط ماتریسی بین سه دسته از مؤلفههای مفهومی در باب شناخت آسیبهای اجتماعی شکل گرفته است. این سه دسته از مؤلفهها عبارتند از: آسیبهای اجتماعی در سه حوزه «سیاسی، فرهنگی، اقتصادی» و در سه سطح «توسعه، کلان، خُرد» و در سه مقیاس «ملی، منطقهای، جهانی» که از ضرب اینها در یکدیگر مدلی با 27 خانه به دست میآید که بر اساس آن میتوان آسیبهای اجتماعی را طبقهبندی، توزین و ارتباط آنها با یکدیگر را تبیین کرد. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع مکتوب و کتابخانهای میباشد.
The purpose of this study is to provide a conceptual and fundamental model for the identifying social harms. The premise of this study is that sociology has particular complexities in the present era. In order to design social development programs or social pathologies, the impact of all components of social life, or even individual life on one another should be examined. Moreover the contribution of each of them for developing entire society should be investigated. In this regard, one of the important harms in our planning system is the lack of a comprehensive model for systematic identification of social harms. In this model, first all social harms will be identified. Second, communications and the impact of these harms on each other will be determined. Third, the weight and contribution of impact of any harm on social anomalies will be determined. This conceptual model is designed to make a matrix relationship between three categories of conceptual components in identifying social harms. The three categories of components are: social harms in three areas: "political, cultural, economic" and in three levels: "development, macro, micro" and in three scales "national, regional, global". By multiplying these in each other, a model is obtained with 27 houses. As a result, social harms can be classified, weighed, and moreover explained their relationship to each other. The method of this study is descriptive-analytical using written and library resources.
ملخص الجهاز:
مدل آسیبشناسی اجتماعی با رویکردی اسلامی مصطفی جمالی علیرضا جمالی چکیده این مقاله به دنبال ارائه مدل مفهومی و پایه در شناخت آسیبهای اجتماعی میباشد و بر این پیشفرض استوار است که جامعهپردازی در عصر حاضر از پیچیدگیهای خاصی برخوردار گردیده است، به گونهای که براي طراحی برنامههای توسعه اجتماعی و یا آسیبشناسیهای اجتماعی، تأثیر و تأثر همه مؤلفههای حیات اجتماعی و حتی حیات فردی بر یکدیگر و سهم تأثیر هر یک در ایجاد توسعه کل جامعه باید ملاحظه و محاسبه گردد.
اگر چه نظام اسلامی در عصر حاضر به موفقیتهای بیشماری در عرصههای مختلف «سیاسی، فرهنگی و اقتصادی» در مقیاس «ملی، منطقهای، جهانی» دست یافته است و در یک جمله نظام موازنه قدرت را در همه عرصهها در مقیاس جهانی به نفع دین تغییر داده است و توانسته است بار دیگر فرهنگ مذهب را در عصر سکولار زنده کند و بهعنوان مانعی بزرگ بر سر راه جهانیشدن مادی عالم مطرح شود، ولی با این حال تا رسیدن به آرمانهای بلند خود فاصلههای زیادی دارد و نظام اسلامی با طیفی از چالشهای اساسی روبرو میباشد که در صورت عدم شناخت این آسیبها و رفع آنها روز به روز از نفوذ آرمانها هم در درون و هم بیرون کاسته خواهد شد.
اما در باب ضرورت داشتن چنین مدلی باید گفت: به جهت لزوم اتخاذ نگاهی بُعدی به توسعه و ارتباط وثیق همه ابعاد اجتماعی با یکدیگر و تأثیر و تأثر مستمر این ابعاد از یکدیگر، بدون طراحی الگو و مدل جامع چه در امر شناخت اهداف و مقدورات و چه در امر شناخت آسیبها و موانع امکانپذیر نمیباشد (میری آشتیانی، 1382، ص 38).