خلاصة:
در آیات و روایات احسان و نیکوکاری به غیرمسلمان، رعایت قسط و عدل در مورد آنها و وفای به عهد با آنها از اصول تعامل مسلمانان با غیرمسلمانان میباشد . غیرمسلمانان در یک تقسیم بندی به کفار حربی و کفار غ یرحربی تقس یم میشوند . بخش عمدۀ غیرمسلمانان در این تقسیم جزء مسلمانان غیرحربی واقع می شوند که عبارتنداز: ذمّی، معاهد، مستامن و بیطرف . در اسلام مال و جان و عرض [آبرو] کافران غیرمحارب محترم است و تعدّی به آن دارای مجازات می باشد. در فقه از قتل انسانهای بی گناه نهی شده است و جوازی برای قتل کافر بهصورت خودسرانه وجود ندارد و این کار حرام می باشد و دارای مجازات اخروی نیز م ی باشد . در میان اقسام کافران، تنها کافر محارب که به عناد و ست یز هجو یی با د ین اسلام برخاسته است مهدورالدم است و شاید این اباحه از جهت مقابله به مثل با وی و مصداق آیۀ شر یفۀ (فمن اعتدی علیکم فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم) باشد. البته این اباحه نیز شرایطی ازجمله اذن امام معصوم علیه السلام را نیاز دارد. مجازات دن یوی قتل غیرمسلمان ممکن است مجازات تعزیری باشد یا دیه یا در مواردی قصاص . مجازات تعز یری در قتل مسلمان و غیرمسلمان در قوانین جمهوری اسلامی ایران برابر است. دیۀ جنایت بر اقلیت های دینی به رسمیت شناخته شده نیز برابر با دیۀ مسلمان پرداخت میشود؛
اما در قصاص تساوی در دین از شرایط قصاص است و به خاطر مبغوض بودن کفر و شرک و شرافت ایمان، مسلمان در مقابل غیرمسلمان قصاص نمی شود و برا ی اولیای دم کافر نسبت به مسلمان ولایت قرار داده نشده است.
ملخص الجهاز:
اسلام پیروانش را به صلح و سازش و زندگی مسالمت آمیز با غیرمسلمانان و احسان و نیکوکاری نسبت به ایشان سفارش نموده است که به چند آیه و روایت در این زمینه اشاره میگردد: خداوند در قرآنکریم میفرماید: {لَا يَنْهَاکمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوکمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوکم مِّن دِيَارِکمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}؛ خدا شما را از کسانی که در [کار] دین با شما نجنگیده و شما را از دیارتان بیرون نکردهاند، باز نمیدارد که با آنان نیکی کنید و با ایشان عدالت ورزید، زیرا خدا دادگران را دوست میدارد».
(طباطبایی، 1417ق، ج5، ص261) اقسام کافر غیر مسلمانان با توجه به نوع رابطه آنها با حکومت اسلامی به دو گروه عمومی تقسیم میشوند: الف) محارب به گروهی از کافران که با اسلام سر ستیز و جنگ دارند، حقوق مسلمانان را محترم نمیشمارند و با مسلمانان هیچگونه عهد و پیمانی ندارند، و هیچگونه روابطی (فرهنگی، اقتصادی، سیاسی) میان آنان و مسلمانان وجود ندارد، محارب گویند.
در جنگ با کافران حربی تنها کسانی کشته میشوند که شمشیر کشیده و در معرکۀ جنگ حاضر باشند و سایر افراد که در جنگ دخالت ندارند، محکوم به قتل نیستند هر چند کشتن کافر قصاص ندارد؛ ولی مجوزی برای کشتن آنان وجود ندارد؛ بلکه از جهت عذاب اخروی کشتن هر انسانی ـ اعم از مسلمان و غیرمسلمان ـ گناه بزرگ و نابخشودنی است.