ریخت‌شناسی شورش‌های نان در عصر مظفری مقالة

اعتراض‌های شهری از شاخصه‌های زندگی اجتماعی در دوره مظفرالدین‌شاه بود. بخش عمده‌ای از این اعتراضات را شورش‌های نان به خود اختصاص داده‌ است. این شورش‌ها سبب ایجاد تحول در روابط حکومت و مردم شد. ریخت‌شناسی شورش‌های نان در عصر مظفری، به منظور درک و تحلیل عمیق‌تر اوضاع اجتماعی پیشامشروطه، موضوع اصلی این مقاله است که تلاش‌ می‌شود به روش تاریخی و با شیوه توصیفی _ تحلیلی و با استناد به منابع و مآخذ موجود بررسی ‌شود. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش‌ها است که چه عواملی بر وقوع شورش‌های نان تأثیرگذار بوده، گروه‌ها و اقشار اجتماعی شرکت‌کننده در شورش‌ها چه کسانی بوده‌اند و تأثیرات این شورش‌ها چه‌ بوده‌ است. به نظر می‌رسد عوامل طبیعی هم‌چون قحط و خشکسالی و نیز عوامل انسانی هم‌چون احتکار غلات، سبب کمبود و گرانی نان و اتحاد مردم در برابر حکومت و وقوع شورش‌ها شده است. این شورش‌ها به الگوهایی برای مبارزه تبدیل شد و نظام حاکم را روز به روز بیشتر به چالش کشید و مردم را در پافشاری بر عملی‌شدن مطالباتشان استوارتر ساخت.

Urban protests were one of the characteristics of social life in the Mozaffaroddin Shah era that most of them were bread riots. Those riots led to a change in the relations between the government and the people. This paper considers the morphology of bread riots in the Mozaffari age in order to find a deeper understanding and analysis of cultural and social situation of Iran before constitutional revolution and to investigate that period based on the primary sources and in a descriptive-analytical way. It is aimed to answer questions including what factors affected the bread riots and which classes of people run them. It seems that natural factors like famine and drought and also human factors like hoarding of grains led to a shortage and expensiveness of brad and union and provoked people against government. These riots became models for struggle and challenged the ruling system day by day and made the people more persistent on asking their demands.

۱ ريخت شناسي شورشهاي نان در عصر مظ فري 2 هاجر صالحي دانشجوي دکتري تاريخ ايران اسلامي، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامي، نجف آباد، ايران 3 سهيلا ترابي فارساني دانشيار گروه تاريخ ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامي، نجف آباد، ايران 4 احمد کامراني فر استاديار گروه تاريخ ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامي، نجف آباد، ايران چکيده اعتراضهاي شهري از شاخصه هاي زندگي اجتماعي در دوره مظ فرالدين شاه بود. به نظ ر ميرسد عوامل طبيعي هم چون قحط و خشکسالي و نيز عوامل انساني هم چون احتکار غلات، سبب کمبود و گراني نان و اتحاد مردم در برابر حکومت و وقوع شورشها شده است . در اين دوره و تحت تأثير عوامل مختلفي هم چون وقوع قحط و خشکسالي و نيز احتکار غلات و آذوقه توسط دولت مردان و ثروتمندان، بحران نان شکل گرفت و مردم را به ازدحام در برابر دکانهاي نانوايي کشاند که سبب وقوع شورشهاي متعدد نان در اين دوره شده و شهرهايي چون تهران، تبريز، فارس، يزد، کاشان و کرمان بارها با شورش نان مواجه گرديدند. در عصر مظ فري قيمت نان _که قوت غالب مردم بود_ تحت تأثير عوامل متعدد و متنوع طبيعي، مديريتي و اقتصادي، چون دوره قبل ، افزايش يافت و نارضائي و شورش به دنبال داشت . با توجه به منابع ، در سال ١٣١٦ه و به دنبال وقوع خشکسالي و قحط در تهران، شاهد کمبود و شورش نان در شهر قزوين نيز هستيم . عين السلط نه در يادداشت هاي خود به تاريخ چهارشنبه ١٨ جمادي الاول 26 ١٣١٦ از اين شورش مردم قزوين ياد کرده است .