خلاصة:
نوشتار حاضر برآمده از پژوهشی پیرامون مناسکگرایی در تدوین پژوهشهای جامعهشناسی میباشد. روش انجام این پژوهش با توجه به هدف این تحقیق، از نوع ترکیبی و راهبرد مورد استفاده در روش کیفی مطالعهی موردی جمعی بود. جامعهی آماری مورد بررسی در بخش کمی پژوهش، 405 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاههای فردوسی و پیامنور مشهد و دانشگاه آزاد قوچان بودند. جامعهی هدف در بخش کیفی نیز شامل اساتید هیأت علمی و پژوهشگران رشتهی جامعهشناسی بود که به شیوهی نمونهگیری نظری انتخاب شدند. نتایج این تحقیق نشان میداد که مناسکگرایی در تمام مراحل تحقیق و بویژه در بخش ضرورت و اهمیت و پیشینهی پژوهش وجود داشته، زنان به نسبت مردان و دانشجویان دکتری نسبت به دانشجویان فوق لیسانس بیشتر گرفتار مناسکگرایی شدهاند. در بخش کیفی نیز عوامل مؤثر بر مناسکگرایی محققین شناسایی گردید که بدین شکل میتوان آنها را صورتبندی نمود: در شرایطی که الف) روششناسیهای موجود، عرصه را برای بازنمایی ابهامها و پیچیدگیها تنگ مینمایند؛ ب) در اقلیم فرهنگی ما هراس از عریان شدگی ضعفها همه جا هویداست؛ ج) روش انتقال مطالب بر پایهی آموزشهای خشک یک سویه و نه یادگیری آزاد و خلاق استوار است؛ د) کالای تولید شده در میدان پژوهش برای سایر میدانهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ارزشمند نیست و ه) پژوهش غیر مناسکی هزینههای مالی و زمانی برای محقق به همراه خواهد داشت؛ مناسک گرایی انتخاب رایج پژوهشگران اجتماعی خواهد بود.
The present paper is ritualism between sociological researchers. The method of doing this research was combination methods. The statistical population consisted of 405 undergraduates and Ph.D. students from Ferdowsi University of Mashhad and Azad University of Quechan. The strategy used in the qualitative method was collective case study. The target community included faculty members and researchers in the field of sociology who had long resume in doing research which were selected through theoretical sampling method. The results of this research showed that ritualism was existing at all stages of the research, especially in the area of necessity and importance of the research and the literature of Review. Rituals are much more visible in women. Ph.D. students have been more motivated than masters for ritualism. In the explanatory section; the findings showed Ritualism in social research is great because: existing methodologies hide ambiguities, there is little capacity in the face of ambiguity, emphasis on education rather than learning and the results of the research are not valuable to the political, social and economic fields.
ملخص الجهاز:
در بخش کيفي نيز عوامل مؤثر بر مناسک گرايي محققين شناسايي گرديد که بدين شکل ميتوان آنها را صورتبندي نمود: در شرايطي که الف ) روششناسيهاي موجود، عرصه را براي بازنمايي ابهامها و پيچيدگيها تنگ مينمايند؛ ب) در اقليم فرهنگي ما هراس از عريان شدگي ضعف ها همه جا هويداست ؛ ج) روش انتقال مطالب بر پايه ي آموزشهاي خشک يک سويه و نه يادگيري آزاد وخلاق استوار است ؛ د) کالاي توليد شده در ميدان پژوهش براي ساير ميدانهاي اجتماعي، سياسي و اقتصادي ارزشمند نيست و ه) پژوهش غير مناسکي هزينه هاي مالي و زماني براي محقق به همراه خواهد داشت ؛ مناسک گرايي انتخاب رايج پژوهشگران اجتماعي خواهد بود.
جدول ٣: درصد فراواني جنسيت و مناسک گرايي Table3:Percentage ofGender and Ritualism {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} در جدول ٤ ميزان مناسک گرايي بين مدرک تحصيلي و مراحل تحقيق نشان داده شده است ؛ طبق نظر پاسخگويان دانشجويان داراي مدرک دکتري در مرحله ي بيان مسأله ، اهميت و ضرورت، اهداف تحقيق ، پيشينه ي تحقيق ، روش تحقيق ، ابزار گردآوري اطلاعات و بحث و نتيجه گيري در تحقيقات خود بيشتر مناسک گرايانه عمل کردهاند و تنها در مرحله ي تجزيه و تحليل اطلاعات ميزان مناسک گرايي کمتر از پاسخگويان کارشناسي ارشد بوده است .
- ساختارهاي علمي محدودکننده به نظر برخي از مشارکت کنندگان تحقيق مناسک گرايانه عمل کردن در تحقيقات اجتماعي به ناتواني بچه هاي علوم انساني وابسته نيست بلکه ساختارهاي علمي موجود نظامي از پاداش و تنبيه را براي پژوهشگران طراحي مينمايد که در نتيجه ي آن محققين به سمت اين نوع کنش ها گرايش مييابند.