خلاصة:
حقوق در ادبیات آینهای است از میزان تأثیرپذیری ادبیات از حقوق جامعه؛ مانند قدرت حاکم بر جامعه یا روابط حقوقی بین مردم و نحوهای که ادبیات از قانون، عدالت و مسائل گوناگون حقوقی صحبت میکند. پژوهش حاظر فرآیند بازتاب مفاهیم حقوقی در متون «کلیله و دمنه» و «گلستان» را با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانهای مورد بررسی قرار داده است. مفاهیم استخراج شده در آثار مورد تحقیق، بیشتر در قالب تمثیل نمود پیدا کردهاند مانند اصل شخصی بودن جرم، تناسب جرم و قصاص، قتل، دزدی، رشوه، شهادت، عفو، سوگند، قصاص، مجازات و انواع آن. قاضی نیز به عنوان اصلیترین رکن نظام قضایی باید دیندار، عادل، اعلم، عاقبت اندیش و مخالف رشوهخواری باشد. از نتایج تطبیقی بدست آمده اینکه اکثر مفاهیم استخراج شده علاوه بر مطابقت با مواد نظام حقوقی معاصر، امروزه هم کاربرد خاص خود را دارند.
ملخص الجهاز:
تطبيق مفاهيم حقوقي در کليله و دمنه و گلستان سعدي با مفاد قوانين نظام حقوقي جمهوري اسلامي ايران * تاريخ دريافت : ٩٧/١/١٢ ناهيد عزيزي تاريخ پذيرش : ٩٧/٥/١٦ چکيده حقوق در ادبيات آينه اي است از ميزان تأثيرپذيري ادبيات از حقوق جامعه ؛ مانند قـدرت حاکم بر جامعه يا روابط حقوقي بين مردم و نحوه اي که ادبيات از قانون ، عدالت و مسائل گوناگون حقوقي صحبت ميکند.
بنابراين سعدي به قضاوت حاکمان ظالم بـدبين است ، زيرا حکومت عصر او شاه در رأس بوده و دادگستري مختص حاکم ؛ چنانکه مرگ و زندگي افراد در دست شاه بوده و به خود حق ميداده افرادي را بيدليل به زندان بيندازد و وزير نيز بر جان انسان ها تسلط داشته و قضات در مراتب پايين ترنـد کـه در احکـام بـه شرع متوسل ميشوند و رخنه هاي فساد عميقي را ايجاد کرده اند و «ريختن خـون آحـاد رعيت را براي سلامت نفس پادشاه روا ميدارند»(همان : ١١٠) و به خاطر يک تهمت ، دو درويش را بيگناه در خانه اي حبس و در آن را گل ميگيرند که تا يکـي از آن هـا هـلاک ميشود(همان : ٢٤٧).
بريدن دست به دانگي و نيم فقط اشاره است به حد نصاب قطع دست که بيان شد ربع دينار طلاست که قانون مجازات اسلامي نيز ايـن حـد نصاب را در بند ٩ ماده ١٩٨ «به اندازه نصاب يعني ٤/٥ نخـود طـلاي مسـکوک کـه بـه صورت پول معامله ميشود يا ارزش آن به مقداري باشد که در هر بار سرقت شود» بيـان ميکند.