خلاصة:
تحلیل دلالتهای آوایی از جمله سطوح دانش سبک شناسی است که با عنوان سطح آوایی اولین سطح از بررسی هر زبان را به خود اختصاص میدهد. این جنبه از سبک شناسی ارزش اندیشه و احساسات بیانی اثر را مشخص میسازد و با تداوم این کار میتوان به سبک گوینده دست یافت. گفتار حاضر بر آن است تا آیات موضوعی و لفظی بهشت و جهنم را از حیث دلالت آوایی فواصل آن ها مورد تحلیل قرار دهد و به این موضوع بپردازد که حروف مختلف در فواصل آیات بهشت و جهنم چه کارکردهایی دارند و دلالت های آوایی آن ها تا چه اندازه با مفاهیم بهشت و جهنم تناسب دارد. این تحقیق با روش تحلیلی_توصیفی، فواصل مختوم به حروف نون، میم، الف مدی، راء، دال و هاء را در آیات بهشت و جهنم بررسی مینماید. دلالت های آوایی حروف مذکور در آیات بهشتی به ترتیب بر روشنی، صمیمیت، عظمت رحمت خدا، لطافت و استقرار نعمتها و ابهام در ماهیت بهشت و در آیات جهنم به اضطراب، مجموع عذاب-های سخت، اهتزاز، تکرار شرارههای آتش، شدت عذابها و ابهام در ماهیت جهنم اختصاص دارد
ملخص الجهاز:
نعيم هفده بار در قرآن ذکر شــده ، اما پنج مورد از آن ها در آيات بهشتي مکي وجود دارد و ذکر اين کلمه در اين ســوره از يک طرف براي حفظ فواصل و نغمه آيات بوده اســت ؛ چه اينکه به طور مثال اگر «ان المتقين في نعيم و جنات » مي آمد، انســجام آوايي سوره بهم مي ريخت ، و از طرف ديگر اشاره به همان رحمت خاص خداوند متعال است .
(مدرسي ، ١٤١٩: ١٤، ٣٣٨) سال دوم دلالت آوايي ميم در اينجا جمع شدن تمامي عذاب ها در جهنم بر جهنميان و به يک باره تمام شــدن عاطفه و نعمت خداوند از آنان با پايان يافتن ظلم و جرمشان است که گويي يکباره بپيهااپري :و ت٤ابستان در آتش فرو مي روند و تمام مي شوند؛ درست به همان صورت که هنگام تلفظ ميم ، لب ها بسته شده و آواي آن در ابهام قطع مي شود.
همان طور که گفته شده حرف راء در پايان کلمات ، به معناي تحرک ، تکرار، بازگرداندن و براي احساســات مثل خشــم و اضطراب و انفعال نفسي و بدني است و بايد ديد که آيا در اين آيات نيز بر اين معنا دلالت دارد يا خير ؟ در اين آيات فواصل به صورت متماثل و متوازي هستند، به جز آيه هفتم که با وزني متفاوت ذکر شــده اســت .