خلاصة:
نمد از کهن ترین هنرهای استان چهارمحال و بختیاری در کلیتی از فرم، تزئین و کاربرد است. نقش
در حوزه زیر اندازها، شاید پیش تر از هرگونه دیگری، بر بستر نمد مراحل تکامل خود را طی کرده
باشد که در این میان نقوش نمد چهارمحال و بختیاری و در این مقاله نقش مایه های نمدهای
شهرکرد از ارزش های زیبایی شناختی بومی برخوردارند؛ به طوری که هر هنرمند نمدمال ، نقوش
خاصی را بر دستاورد هنری اش نقش می زند که در عین مشابهت در یکپارچگ ی نقش و نگار ها ،
تفاوت هایی در جزئیات نقوش به چشم می خورد. این مقاله حاصل مطالعه منابع مکتوب و نیز
مصاحبه حضوری با برخی از نمدمالان پرتجربه شهرکرد و افراد مطلع کلیدی در حوزه نقوش
است و شاخص ترین نگاره های نمد در شهرکرد و معانی نمادین آن را بررسی نموده است . در
مقاله به شیوه توصیفی مهم ترین و پرکاربردترین نقوش مورد استفاده در نمدهای شهرکرد معرفی
شده اند. نتایج نشان می دهد که نقوش نمدهای شهرکرد در دسته بندی های قراردادی: نقوش طبیعی
)جانوری شامل طاووس و گنجشک؛ گیاهی شامل درخت سرو، درخت بیدمجنون و گل های پنج،
هشت، دوازده و شانزده پر و انسانی شامل نقش شاه عباس و فرشته( و نقوش انتزاعی )شامل هفت
هشتی ها، خشتی، مشبک، گلدانی، گنبدی و بته سرکج( قرار می گیرند. همچنین یافته جدید نشان
می دهد عامل طبیعت، محیط پیرامون و پیروی از سبک اجدادی بیشترین تاثیرگذاری را بر پیدایش
نقوش در نمدهای شهرکرد داشته اند.
ملخص الجهاز:
ايـن ارتباط با طبيعت و ساير اقوام باعث شده است که نقوشي بر بسـتر نمـد شـهرکرد نقـش زده شود که هرکدام ارزش هاي زيبايي شناختي خاص خود را دارنـد؛ برخـي متـأثر و برگرفتـه از سبک هاي اجدادي و برخي ديگـر برگرفتـه از محـيط پيرامـون هنرمنـد نمـدمال شـهرکردي هستند که در اين جستار مهم ترين آنهـا بـا نگـاهي مختصـر بـه وجـه نمـادين شـان معرفـي ميشوند.
بويژه آنکه مدت زماني است اين هنر بومي به دليل کهولت سـن صـنعتگران و گـاه در قيد حيات نبودن هنرمندان صاحب تجربـه و در مـواردي اسـتقبال نکـردن قشـر جـوان و مهم تر از آن محدود شدن زندگي عشايري و چادرنشـيني، رو بـه فراموشـي رفتـه اسـت ؛ از همين رو آگـاهي از نقـش مايـه هـاي ايـن هنـر اصـيل کمـک مـيکنـد کـه ايـن دسـتاورد، ارزش افزوده اي براي شناخت ، احيا و کاربرد آن در ساير هنرهاي سنتي و بومي داشته باشد.
نمد زيرمنقلي با نقش گنجشک ، کبوتر و مرغ (حاجيپور، ١٣٨٥) ب ) گياهي ـ نقش مايه درخت سرو نقوش گياهي به اشکال متفاوت ، به ويژه انواع گل ها و درخت ها از گذشته هـاي دور به عنوان طرح تزئيني در هنرهاي ايراني مورد استفاده بوده است ، از جمله درخت سـرو که به عنوان «نمـاد آزادگـي، پايـداري، سـرافرازي و خرمـي (سرسـبزي و سـرزنده اي) ايرانيان توصيف ميشود» (پرتال بنياد ميراث پاسارگاد، ١٣٩٨).
به نظر ميرسد «در مرکز واقع شدن درخت در اسـاطير و اديـان مختلف ، سبب ايجاد يک ترکيب بندي کامل قرينه در آثاري شده است که از دوران باستان اين نقش مايه را دربرگرفته اند و درخت همچون محور تقارني براي کـل ترکيـب بـه کـار رفته است » (شواليه و گرابر، ١٣٨٥: ٤٣٦ و تصاوير ١٠ تا ١٢).