خلاصة:
پژوهش حاضر به منظور «نشانه شناسی نقش مایههای عناصر چهارگانه در ایران باستان» بر آن است تا با توجه بر اهمیت نقش عناصر تزئینی نمادهای پاکی و باروری، تداوم و جایگاه آن را از ره گذر نشانه شناسی بیابد. نقوش پاکی و باوری در هنر ایران نیز عاملی گفتمانی است که معنایی ایستا ندارد بلکه گفتمانی را در نظام هنری این سرزمین شکل میدهد که در موقعیتها و بافتهای مختلف میتواند معناهایی سیال، پویا، متکثر و متعدد را آشکار سازد. ازاینرو گردآوری دادههای اولیه تحقیق، به روش کتابخانهای بوده و میتوان نمادهای پاکی و باروری در هنر ایران را با رویکردهای مختلفی مطالعه کرد و در این بین رویکرد نشانه شناسی، رویکردی مناسب برای مطالعه ی این بخش از هنرهای این مرزوبوم به شمار
می رود. نمونههای مطالعاتی بر اساس چارچوب نظری «نشانه شناسی» به روش توصیفی- تحلیلی که روشی است کیفیی، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتهاند. انتخاب نمونههای مطالعاتی بهصورت انتخابی بوده است. این پژوهش سعی دارد از طریق ابعاد حسی-ادراکی، شناختی، عاطفی، زیبایی شناختی، اسطورهای و هویتی به مطالعه، تحلیل و بررسی نقوش پاکی و باروری بپردازد و سعی دارد با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی پرسش اصلی این پژوهش را پاسخ دهد که چگونه میتوان با رویکرد نشانهشناسی به بررسی نمادهای پاکی و باروری در ایران باستان پرداخت؟ بر اساس رویکرد نشانه شناسی، نمادهای پاکی و باروری در هنر ایران باستان گفتمانی است که هر چند نمود زیادی دارد اما معنایی ثابت
ندارد. از جمله نتایجی که این پژوهش به آن دست یافت این است که، نمادهای پاکی و باروری در نظام گفتمانی دوران ایران باستان دارای قابلیتهای متعددی است که با توجه به موقعیت مکانی و زمانی میتوان وجوه معنایی و نمایشی آن را کشف نمود و در ابعاد گوناگون گفتمانی همواره معنایی سیال و پویا دارد. همچنین میتوان به این نتیجه رسید که نقش مایههای عناصر چهارگانه در ایران باستان تنها در حوزه نشانههای نمادین فعال است و تنها عنصر آب در مواردی در حوزه نشانههای نمایه ای فعال میشود.
ملخص الجهاز:
نقوش پاکي و باوري در هنر ايران نيز عاملي گفتماني است که معنايي ايستا ندارد بلکه گفتماني را در نظام هنري اين سرزمين شکل ميدهد که در موقعيت ها و بافت هاي مختلف مي تواند معناهايي سيال ، پويا، متکثر و متعدد را آشکار سازد.
ازاين رو گردآوري داده هاي اوليه تحقيق ، به روش کتابخانه اي بوده و ميتوان نمادهاي پاکي و باروري در هنر ايران را با رويکردهاي مختلفي مطالعه کرد و در اين بين رويکرد نشانه شناسي، رويکردي مناسب براي مطالعه ي اين بخش از هنرهاي اين مرزوبوم به شمار ميرود.
از جمله نتايجي که اين پژوهش به آن دست يافت اين است که ، نمادهاي پاکي و باروري در نظام گفتماني دوران ايران باستان داراي قابليت هاي متعددي است که با توجه به موقعيت مکاني و زماني ميتوان وجوه معنايي و نمايشي آن را کشف نمود و در ابعاد گوناگون گفتماني همواره معنايي سيال و پويا دارد.
وقتي با هنر ايران باستان مواجه مي شويم با اين مسئله روبرو مي شويم که آيا ميتوان به شناسايي و مطالعه نمادهاي پاکي و باروري پرداخت ؟ نماد ها و نشانه هاي باروري و پاکي در هنر ايران باستان کدامند؟ و نمادهاي باروري و پاکي در هنر ايران باستان حاوي چه مضاميني هستند؟ 52 ٣- پيشينه پژوهش هرچند که در مورد هنر ايران باستان چه درجهان و چه در ايران پژوهشگران و نويسندگان بسياري قلم فرسايي کرده اند اما با توجه به بررسي هاي انجام شده تاکنون به طور خاص ، به مطالعه باروري و پاکي در هنر ايران باستان پرداخته نشده است و تا کنون هيچ گونه پژوهش مستقيمي در رابطه با نقوش باروري و پاکي انجام نگرفته است .