ملخص الجهاز:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر 1-پسروی ساحل و تغییرات سطح آب در سواحل غربی دریاچه (عکس از نگارنده) در مورد پیدایش این دریاچه نظرات مختلفی بیان شده است.
از نظر میزان گسترش آب،وسعت آن در دورهء پلیوستوسن(دوران چهارم)خیلی بیشتر از امروز بوده است(8)و سطح امروزی آن در حدود 350 متر پایینتر از آن زمان میباشد،لذا در دوران چهارم به موازات تغییرات اقلیمی،سطح آن دائما تغییر میکرده است.
بر اساس نظریهء «کارلتن-کورن»در این حوضه،از پلیوستوسن اخیر به این طرف (به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر 2-ناپیوستگی ظاهر شده در سونداژهای تراس دریاچهای واقع در پایکوههای ناهمواری بزوداغی در غرب دریاچهء ارومیه(عکس از نگارنده) جنگلهایی وجود داشته که هم اکنون از بین رفته است(11).
دکتر«بوبک»حداکثر ارتفاع دریاچه ارومیه از سطح دریا را 1370 متر نوشته است(10)اما با پیدایش نظریهء امکان رطوبت بیشتر هوا و گسترش دریاچه در دورهء یخبندان وورم،اصولا بایستی سطح آب بیشتر از این مقدار بوده باشد.
در بعضی نقاط به واسطهء عمل فرسایشی امواج در طی قرون،دریا (به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر 4-نمونهای از دریا بارهای ایجاد شده در سواحل شرقی دریاچهء ارومیه(عکس از نگارنده) بارهایی ایجاد شدهاند(6 ص 2)اغلب این دریابارها در سواحل بلندتر به علت نرم بودن سنگ،به آسانی بر اثر حملهء امواج تخریب میشوند و سپس عقبنشینی میکنند اما در مواردی که دارای سازند سخت میباشند دیوارهء تندی را که حالت پرتگاهی دارد،به وجود میآورند(2) بعضی از محققین نظیر«الیزه»و«رکلو»بر این عقیدهاند که تغییرات فعلی سطح آب دریاچه مربوط به کمی و زیادی استفاده از آب در زراعت مناطق اطراف میباشد."