بررسی ساختمان افعال در دیوان حافظ مقالة

مؤلف: شاه حسینی، الهه ؛ یزدان دوست، شهلا ؛ اسدللهی، خدابخش ؛

مطالعات شهریار پژوهی زمستان 1399، سال هفتم - شماره 27 (‎20 صفحة - من 273 إلی 292 )

الکلمات المفتاحية: فعل دیوان حافظ ساختمان افعال بسآمد ساختمان فعل فعل ساده فعل مرکب پیشوندی آرد محذوف

خلاصة:

در زبان فارسی، فعل از جهات گوناگون تقسیم می شود. تقسیم بندی بر مبنای ساخت و تعداد اجزای تشکیل دهنده یکی از مهمترین اقسام فعل است. دستورنویسان در این باره دست کم به دو گونه فعل ساده و مرکّب قائل اند. برخی نیز اقسام بیشتری برای فعل برشمرده اند. در این مقاله، پس از بررسی آرای صاحب نظران دربار ه ساختمان فعل، سابقه آن در دیوان حافظ و کاربردهای گوناگون آن و نیز تکرار و همچنین بسآمد این افعال و نیز معانی افعال در ساخت های مختلف در کتاب دیوان حافظ پرداخته می شود و سرانجام فهرستی نسبتا مفصّل از ساختمان فعل در این کتاب ارائه می گردد.

ملخص الجهاز:

١- دستور زبان فارسي احمدي گيوي و انوري فعل را در زبان فارسي از جهت ساختمان به دسته هاي زير مي توان تقسيم کرد: فعل هاي ساده ، فعل هاي پيشوندي ، فعل هاي مرکب ، فعل هاي پيشوندي مرکب ، عبارت هاي فعلي ، فعل هاي ناگذر يک شخصه فعل هاي ساده : فعل ساده فعلي است که بن مضارع آن يک تکواژ است ؛ به بيان ديگر مصدر آن بيش از يک کلمه نيست ، يعني تنها از بن ماضي و ن که نشانه مصدر است ساخته شده است . (خيامپور، صص ٨٤٦٨، ١٣٨٦) ٣-دستور تاريخي زبان فارسي ناتل خانلري فعل ، در فارسي دري ، پنج نوع ساختمان مختلف دارد: ساده ، پيشوندي ، مرکب ، عبارت فعلي ، فعل هاي ناگذر فعل ساده : فعل ساده به افعالي مي گوييم که از يک ماده حاصل شده اند يعني داراي اجزايي نيستند که 276 بتوان آنها را جدا کرد و در ترکيب با جزئي ديگر به کار برد. براي درصدگيري ســاختمان افعال تعداد هر نوع فعل را بر کل فعل يعني ٣٠٦٤ تقسيم کرده و عدد حاصل را در عدد ١٠٠ ضرب نموديم که نتايج ذيل حاصل شد: فعل ســاده : ١٣ / ٨٩ ، فعل مرکب : ٣١ /٢، فعل پيشوندي : ٨٣ / ٢، عبارت فعلي : ٠/٥٨، فعل محذوف : ١٢ / ٥ در پايان افعال را بر حسب ميزان درصد به کار رفته از زياد به کم ذکر مي کنيم : الف ) از لحاظ ساختمان : ١- ساده ٨٩/١٣ ٢- محذوف ٥/١٢ ٣- پيشوندي ٢/٨٣ ٤- مرکب ٢/٣١ ٥- عبارت فعلي ٠/٥٨ نتيجه به دست آمده از اين تحقيق نشان مي دهد که حافظ ازميان ساختمان افعال ، از فعل ساده نسبت به ساخت هاي ديگر بيشتر بهره برده است .

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول