خلاصة:
پارسیان هند زرتشتیان ایرانی الاصل هندوستان اند که در اعصار پیشین بنابه
دلایل گوناگون از ایران مهاجرت ک رده و در سرزمین هند ساکن شدند . اما
آندسته از زرتشتیان ایرانی که بر دین زرتشتی خویش باقی ماندند و حاضر به
جلای وطن نشدند، به لحاظ اجتماعی و اقتصادی متحمل مشکلات عدیده ای
شدند. پارسیان هند پس از اطلاع از وضعیت نابسامان زرتشتیان ایرانی، در
زمان سلطنت ناصرالد ین شاه قاجار بجهت استیفای حقوق شهروندی همکیشان
خویش در ایران تلاش بسیار کردند و در نهایت توانستند به توفیقات قابل
توجهی دست یابند . پارسیان در کنار فعالیت های گوناگون بجهت ارتقای سطح
فرهنگی و اقتصادی زرتشتیان ایران، توانستند از ناصرالدین شاه، حکم حکومتی
معافیت زرتشتیان ایران از پرداخت جزیه را دریافت نمایند.
ملخص الجهاز:
زرتشتيان ايران : با ورود اسلام به ايران ، بسياري از ايرانيان دين اسلام را پذيرفتند و اندک اندک جايگـاه خود را در جامعه اسلامي پيدا کردند اما ايرانياني که اسلام را نپذيرفتند، بدان جهت کـه در کتاب قرآن کريم ، آئين زرتشتي در زمرة اديان الهي قرار داشت ؛ اين امکان را يافتنـد تا در قلمرو حکومت اسلامي - علاوه بر پرداخت ماليات - به شرط پرداخـت جزيـه و سازگار کردن خويش با احکام ديـن جديـد بـه زنـدگي و حيـات اجتمـاعي و مـذهبي خويش بنابه ملاحظاتي ادامه دهند.
مـانکجي بجهت بهبود شرايط آموزشي و علمي زرتشتيان ١٨ پسر از زرتشتيان يزد را انتخاب کرد تا به هند اعزام شوند؛ بجهت «کمالي تحصيل کرده و مراجعت نموده ، برادران را تربيت نمايند» اما «دستور بزرگ » از آنجا که خود يک پسر داشت و نمي خواست آن را از خود جدا کند، اعلام کرد: «هر کس پسر خود را براي دسـت آوردن دانـش و بيـنش گمـارد، فرزند جوانش بميرد» و در کار اعزام محصل به هنـد اخـلال کـرد (امينـي ، ١٣٨٠: ٢٤ و خطابات مانکجي :٨٣) و بزرگان بهدينان از مانکجي خواستند که در راه تعليم و تحصيل فرزندان ايشان تلاش نکند و در اين راه مشکلاتي نيز ايجاد کردند و مي گفتند: «از دانش و بينش چيزي بدست نخواهد آمد.