خلاصة:
«صفت»،از مهمترین وابستههای هر گروه اسمی به شمار میرود.با بررسی صفتها در گونههای مختلف،با تکیه بر تفسیرهای فارسی،بخش عظیمی از ویژگیهای ساختمان گروه اسمی در گذشته آشکار میشود. ویژگیهایی که بهویژه مترجمان،با ترجمة آیات قرآن مجید،هنرمندانه خلق کردهاند و تاکنون،در منابع دستور تاریخی ، سبک شناسی و فرهنگها،به بخشهای مهمّ آن چندان پرداخته نشده است.در این مقاله میکوشیم تا به بررسی صفتها از لحاظ «گونه شناسی» ،از قرن چهارم تا ششم با تکیه بر تفسیرهای فارسی بپردازیم و این سؤال را پاسخ دهیم که آیا صفتها را از لحاظ گونههای زبانی میتوان بررسی و طبقهبندی کرد؟ و چه عواملی،متمایزکنندة این صفتها از یکدیگر هستند؟به همین منظور،تفسیرهایی چون ترجمة تفسیر طبری، تفسیر قرآن پاک، تفسیر تاج التّراجم فی تفسیر قرآن الاعاجم ، تفسیری بر عشری از قرآن مجید،تفسیر قرآن مجید(نسخة کمبریج) ، بخشی از تفسیری کهن، بخشی از تفسیری کهن به پارسی،تفسیر گزارهای از بخشی از تفسیر قرآن کریم (تفسیر شُنقُشی) ، تفسیر نَسَفی، تفسیر رُوضُ الجِنان و رَوحُ الجَنان و تفسیر کشف الاسرار و عُدّﮤ الابرار را مورد بررسی قرارمیدهیم و آنگاه به نتیجه میرسیم که صفت ها،از لحاظ گونهشناسی در این آثار، قابل شناسایی و تقسیمبندی هستند.
“Adjective” is among the most important dependents of any nominal group. A large of nominal group structure’ features in the past can be learnt by examining different types of adjectives and approaching to Persian interpretations. These features are particularly created by crafted translators of Quranic verses, and so far, none of the historical structures, stylistics, and cultural references have addressed its important parts. The current research is an attempt to study adjective “typology” from 4th to 6th centuries with an approach to Persian interpretations. The question to be answered is whether it is possible to analyze and categorize adjectives from linguistic point of view? Which factors distinguish these attributes from each other? For this purpose, interpretations like Translation of Tafsir al-Tabari, An Interpretation Of The Holy Qur'an, An Interpretation Of Taj-Ul Tarajem Fi Tafsir-E Quran-Ul A’ajem, An Interpretation Of The Last Tenth Of The Holy Quran, An Interpretation Of The Holy Qur'an (Cambridge Version), Part Of The Ancient Interpretation, Part Of The Ancient Interpretation In Persian, A Classical Persian Commentary On The Qur‘An (Tafsir-I Shunqushi), Nasafi Interpretation, Rawz Al-Jinan Wa Ruh Al-Jinan, and Kashf Al-Asrar Wa Udat Al-Abrar are reviewed to approve that, in these works of art, adjectives can be identified and categorized, typologically.
ملخص الجهاز:
دراين مقاله ،علاوه برپرداختن به موضوع هاياخير،به انواع ساخت صفت ؛همانند ساده ،مشتق ،مرکب ،مشق مرکب وانواع کاربردهايصفت هاوويژگيهايخاص ومشترک صفت هادرآثارموردنظرميپردازيم وشباهت هاوتفاوت هايآن هارا،درگونه هايمختلف ، بيان ميکنيم .
اين واژه غيراز«کنانه »درروض الجنان (رازي،١٣٦٥،ج ٣:١٥٨)ودرکشف الاسراربه معني«تيردان »است که درتفسيرنسفينيامده است :وياندرکنانه نهادويک تير برکشيد(ميبدي،١٣٨٢،ج ٤:١٣٨) ٢- صفت بياني مشتق :صفت بياني،ويژگيهاييازقبيل چگونگي،حالت ،مقدار،زمان ،مکان ، شمارووضع موصوف رابيان ميکند.
٢-٦ اسم فارسي+گن /گين /آگين :پسوندgenايرانيميانۀغربيبه صورت («-گين »و «-گن »برايساخت صفت ازاسم به فارسيدريرسيده است .
(ميبدي،١٣٨٢،ج ١٠:٤٤) ٣-٥ صفت عربي+ اسم فارسي:«حاضردل »نمونه ايکه درسه اثريعني،تفسيريبرعشري ازقرآن (نامعلوم ،١٣٥٢:٢٨١)،کشف الاسرار(ميبدي،١٣٨٢،ج ٤:١٢٣)وتفسيرنسفي(نسفي ،١٣٩٠:٩٨٢)به کاررفته است .
(نامعلوم ،١٣٥٢:٤٨) ٤-١-٥ مصدر+ ي:اين ساخت که درمنابع دستوريبه آن اشاره نشده است ،درتفسير نسفي،تفسيرشنقشي،تفسيريبرعشريازقرآن وتفسيرقرآن مجيد(نسخۀکمبريج )ديده ميشود.
(نسفي،١٣٩٠:٦١٠) ٤-٣-٣ صفت فارسي + اسم + گاه :اين ساخت ،درتفسيرنسفياز«صفت هايگونه اي » است :بدقرارگاهي دوزخ وبدمأوا(=بئس المهاد-آل عمران ٣:١٢).
(نسفي،١٣٩٠:١٠١) ٤-٣-٤ نا + اسم فارسي + ي + بن مضارع +- نده :اين ساخت درتفسيرنسفياز«صفت هاي گونه اي»است :آن روزآرزوبرندکافران ورسول رانافرمانيکنندگان که کاشکيراست کننده بدايشان زمين يعنيخاککنندگان .
(بهاروديگران ،١٣٧١:٥٩) ٥-١ اسم / صفت فارسي + انه : پسوندanag:ازايرانيميانه غربيبه صورت «-انه »به فارسيدريرسيده است وبرايساختن صفت ازاسم به کارميرود.
٦-١-٣ فرا + صفت مفعولي:فراکردگان (=مردفين -انفال ٨:٩)،فقط دربخشياز تفسيرقرآن کهن به پارسي(نامعلوم ،١٣٧٥:١٦)وکشف الاسرار(ميبدي،١٣٨٢،ج ٤:١٢)ازگونۀ هروي،اين صفت مفعوليوجوددارد.
٦-٢-٢ قيد + صفت مفعولي:همانند«پس مانده »درکشف الاسرار(ميبدي،١٣٨٢،ج ٦: ٤٩٩)وتفسيرقرآن مجيد(نسخۀکمبريج )(نامعلوم ،١٣٤٩،ج ١:٣٤٧)ويژگيهرويوخراساني است .
٦-٢-٤ اسم مفعول عربي+ نا + صفت مفعولي:ازويژگيهايتفسيرقرآن پاک؛مانندمنسوخ ناکرده (نامعلوم ،٦٢:١٣٨٥)است .