شفافیت و تیرگی معنایی در واژگان مرکب (عنصر غیر فعلی و ستاک حال) مقالة

زبان و ادب فارسی (دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج) پاییز 1390 - شماره 8 ISC (‎26 صفحة - من 1 إلی 26 )

الکلمات المفتاحية: ﻛﻠﻤﺎت ﻣﺮﻛﺐ شفافیت ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﺗﻴﺮﮔﻲ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﺳﺎزه ی ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ شفافیت شفافیت و تیرگی معنایی واژه‌ی مرکب هسته ترکیب شاخص فروش

خلاصة:

در ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎی زﺑﺎنﺷﻨﺎﺧﺘﻲ واژه ی ﻣﺮﻛﺐ از دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﻜﻮاژ ﻗﺎﻣﻮﺳﻲ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﺎﻣﻞ دو ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو واژه اﻧﺪ ﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ رﻳﺸﻪ ی ﺗﻜﻮاژ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻘﺼﻮد از واژه ﻫﺎی ﺷﻔﺎّف آن دﺳﺘﻪ از واژه ﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ از روی ﺻﺪا ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺖ آن ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ آن ﻫﺎ ﭘﻲ ﺑﺮد ﻳﺎ ﻣﻌﻨﻲ آن ﻫﺎ را ﺣﺪس زد، ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﺑﻴﻦ ﺻﺪا ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻌﻨﻲ ﺷﺎن ارﺗﺒﺎﻃﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﭼﻚ ﭼﻚ« و »ﺧﻮدﻧﻮﻳﺲ« و ﻛﻠﻤﺎت ﺗﻴﺮه آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﻲ آﻧﻬﺎ از ﻇﺎﻫﺮﺷﺎن ﭘﻴﺪا ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻛﺎﻏﺬ«. در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ و ﺗﻴﺮﮔﻲ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ. در ﺑﺨﺶ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ 500 واژه ﻣﺮﻛﺐ ﺣﺎﺻﻞ از ﻋﻨﺼﺮ ﻏﻴﺮﻓﻌﻠﻲ+ ﺳﺘﺎک ﺣﺎل از ﻟﻐﺖ ﻧﺎﻣﻪ دﻫﺨﺪا ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ. در ارزﻳﺎﺑﻲ اﻳﻦ ﻣﺒﺤﺚ از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﺑﺴﺎﻣﺪ ﻫﺴﺘﻪ و واﺑﺴﺘﻪ، راﺑﻄﻪ ی ﻧﺤﻮی ﺑﻴﻦ دو ﺟﺰء ﺗﺮﻛﻴﺐ، ﻣﻌﻨﺎی ارﺟﺎﻋﻲ، ﻣﻌﻴﺎر ﺷﺎﺧﺺ، ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻳﺎ ﻋﺪم ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻮدن ﻫﺴﺘﻪ ی ﺗﺮﻛﻴﺐ، ﻣﻌﻨﺎی ﻛﻠﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ و ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻘﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﺷﻔﺎّﻓﻴﺖ و ﺗﻴﺮﮔﻲ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ. در اﺑﺘﺪای ﺑﺤﺚ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ داده ﻫﺎ ﻣﻘﻮﻟﻪ ی ﻗﻴﺪ+ ﺑﻦ ﻓﻌﻞ، اﺳﻢ+ ﺑﻦ ﻓﻌﻞ و ﺻﻔﺖ+ ﺑﻦ ﻓﻌﻞ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻠﻲ ﺑﻮدن ﺗﺮﻛﻴﺐ، وﺟﻮد ﺗﻘﺎﺑﻞ، راﺑﻄﻪ ی ﻧﺤﻮی ﺑﻴﻦ دو ﺟﺰء ﺗﺮﻛﻴﺐ، وﺟﻮد ﻫﺴﺘﻪ و ارﺟﺎﻋﻲ ﺑﻮدن در ﺷﻔّﺎﻓﻴﺖ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ. در اداﻣﻪ ی ﺑﺤﺚ ﺑﻪ درﺟﺎت در ﺷﻔّﺎﻓﻴﺖ و ﺗﻴﺮﮔﻲ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ. داده ﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی ﻟﺤﺎظ ﺷﺪه در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻟﺤﺎظ ﺷﺪه و ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ 14 درﺟﻪ ی ﺷﻔّﺎﻓﻴﺖ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ در ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ واژﮔﺎن ﻣﺮﻛﺐ وﺟﻮد دارد.

ملخص الجهاز:

شفافيت و تيرگي معنايي در واژگان مرکب (عنصر غير فعلي و ستاک حال) ابراهيم بدخشان ١ استاديار گروه زبان انگليسي و زبان شناسي دانشگاه کردستان فاطمه ي جودکي ٢ دييرگره ااسي ناگل يسي و زبان ي ناگل دييرشاک اسدگتان بارزي ورزايس: ٩٠/٨/١ ̈y بارزس ي وزلي: ٩٠/٩/٣٠ چکيده در بررسي هاي زبانشناختي واژهي مرکب از دو يا چند تکواژ قاموسي پديد مي آيد و حداقل شامل دو پايه است که هر دو واژهاند يا اين که ريشه ي تکواژ محسوب مي شوند و مقصود از واژههاي شفاف آن دسته از واژههاست که از روي صدا يا ساخت آن ها مي توان به معني آنها پي برد يا معني آنها را حدس زد، به عبارتي بين صدا يا ساخت آنها با معني شان ارتباطي وجود داشته باشد مانند «چکچک » و «خودنويس » و کلمات تيره آنهايي هستند که معني آنها از ظاهرشان پيدا نيست مانند «کاغذ». در ارزيابي اين مبحث از معيارهايي چون بسامد هسته و وابسته ، رابطه ي نحوي بين دو جزء ترکيب ، معناي ارجاعي ، معيار شاخص ، مستقل يا عدم مستقل بودن هسته ي ترکيب ، معناي کلي ترکيب و عامل تقابل استفاده شده است تا ميزان شفافيت و تيرگي معنايي اين گونه ترکيبات به دست آيد. در ابتداي بحث تجزيه و تحليل دادهها مقوله ي قيد+ بن فعل ، اسم + بن فعل و صفت + بن فعل با توجه به معيارهاي به کار رفته مورد بررسي قرار گرفت و مشخص شد که شاخص کلي بودن ترکيب ، وجود تقابل ، رابطه ي نحوي بين دو جزء ترکيب ، وجود هسته و ارجاعي بودن در شفافيت معنايي موثر است .

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول