خلاصة:
بحث رقابت و تقابل ایران و عربستان و نوع روابط آنها به چندین دهه گذشته برمیگردد و از دوره پهلوی اول تاکنون ادامه داشته است.
همزمان با وقوع بیداری اسلامی در خاورمیانه افزایش تقابل منطقهای بین دو قطب سنتی خاورمیانه یعنی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به عنوان دو قدرت منطقهای با مشی سیاسی متفاوت، طی سالیان اخیر رقابت شدیدی را جهت بسط نفوذ خویش داشتهاند که با وقوع انقلابهای موسوم به بهار عربی شاهد افزایش تنشها میان دو قطب سنتی خاورمیانه بودهایم. تقابل ایران و عربستان یکی از عوامل کلیدی در چشم انداز امنیت خاورمیانه است که امتداد آن هم در منطقه خلیج فارس هم موضوع اعراب و اسرائیل و هم تحولات اخیر یمن مشاهده میشود.
The Analysis of Factors Affecting Iran-Saudi Divergence in 2012-2018 with Emphasis on National InterestReza NasiriMohammad Bagher FarhandAbstract:The competition and confrontation between Iran and Saudi Arabia comes back to past several decades, the First Pahlavi era.Since Arab Spring in the Middle East, the regional confrontation between two traditional poles of the Middle East, Iran and Saudi Arabia as two regional powers with different political approach has spread their influence in the region, has been increased. The confron-tation between Iran and Saudi Arabia considered as a key factor in security perspective of the Middle East such as security in the Persian Gulf, Arab-Israel conflict and Yemen crisis.Key Words: Iran, Saudi Arabia, Middle East, Convergence, Diverg-ence
ملخص الجهاز:
گرچه در یکی دو دهه بعد، تا حدی این تنشها تعدیل شد و روابط بهبود پیدا کرد، ولی به نظر میرسد که در دوران پس از واقعه یازدهم سپتامبر و به خصوص بعد از حمله آمریکا به عراق، با توجه به تحولات منطقه خاورمیانه خصوصا تحولات یمن، رقابتهای میان دو کشور وارد مرحله جدیدی شده است.
حمایتهای سیاسی و اقتصادی عربستان از رژیم صدام حسین در طول جنگ تحمیلی علیه جمهوری اسلامی ایران، به شهادت رساندن حجاج ایرانی در سال 1366 در مکه مکرمه، حضور و موضع گیریهای عربستان در شورای همکاری خلیج فارس علیه ایران و برخی مسائل دیگر موجبات واگرایی در روابط دو کشور را فراهم آورد.
جمهوری اسلامی ایران به لحاظ مبانی اعتقادی و منافع مسلمانان جهان لازم است، زمینه وحدت و همگرایی مسلمین را در دنیای اسلام فراهم نماید و به همین دلیل یکی از مهمترین انگیزهها برای گسترش همکاری و روابط با کشورهای اسلامی، به خصوص کشور بزرگی چون عربستان سعودی، دستیابی به اتحاد مسلمانان است.
پادشاهی عربستان میکوشد در همه مناقشاتی که زمینه شیعی- سنی و یا عربی- عجمی دارد به منازعات دامن بزند تا رهبری خود بر جهان عرب یا حداقل کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را تثبیت کند و نیروهای منطقه را پشت سر خود نماید - عراق عراق را میتوان به عنوان یکی از حوزههای اصلی رقابت ایران و عربستان سعودی دانست.
(مستقیمی و ابراهیمی،272:1386) از میان کشورهای عرب منطقه به نظر میرسد عربستان سعودی بیش از سایرین نگران اوضاع عراق است و خود را در رقابت جدی تر با ایران در این کشور میبیند.