محکم و متشابه از دیدگاه ابن برّجان مقالة

مؤلف: نظرپور، حامد ؛

پژوهش های قرآن و حدیث پاییز و زمستان 1399، ساله پنجاه و سوم - شماره 2 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎18 صفحة - من 507 إلی 524 )

الکلمات المفتاحية: محکم متشابه ام الکتاب ابن برجان 'Umm al-Kitāb Mutashābih Muhkam Ibn Barrajān قرآن آیات قرآن حروف مقطعه ابن بر جان کتاب الکتاب تفسیر

fa en

خلاصة:

از مباحث مهم در تفاسیر قرآن، بحث محکم و متشابه است. یکی از عرفا و مفسرین غرب اسلامی در سده ششم هجری، ابن برجان است. این پژوهش به دنبال بررسی دیدگاه ابن برجان درباره محکم و متشابه است. روش این پژوهش، اسنادی و توصیفی-تحلیلی است. یافته ها حاکی از این است که از دیدگاه ابن برجان معنای اول متشابه، تفصیل محکم است. مبنای او در این معنا، سلسله مراتب وحی الهی و نزول آن است که عبارت است از: ام الکتاب (یا همان کتاب مبین و لوح محفوظ)، حروف مقطعه و قرآن. معنای دوم متشابه عبارت است از شبیه بودن آیات با یکدیگر در اعجاز و حقانیت، شباهت آیات قرآن با آیات کتاب مبین و شبیه بودن برخی آیات قرآن با برخی دیگر که منجر به اشکال و تحیر در خواننده می شود. از نظر ابن برجان حروف مقطعه از جهتی محکم و از جهتی متشابه هستند. همچنین شباهت ها و شواهد لازم برای تاثیرپذیری ابن برجان از دیگران یافت نشد و به نظر می رسد دیدگاه او درباره محکم و متشابه مبتنی بر دریافت و اجتهاد خود او از آیات قرآن و روایات نبوی است.

ملخص الجهاز:

همچنين شباهت ها و شواهد لازم براي تأثيرپذيري ابن برجان از ديگران يافت نشد و به نظر ميرسد ديدگاه او دربارٔە محکم و متشابه مبتني بر دريافت و اجتهاد خود او از آيات قرآن و روايات نبوي است . ابن برجان در تفسير ايضاح الحکمه نيز تأکيد ميکند که محکمات اين کتاب الم و المص و الر و المر و امثال آن هستند و اين مطلب به صراحت در آيات اوليۀ سورٔە هود و فصلت بيان شده است [٥، ص١٢٨]. البته ابن برجان معتقد است در همين تفصيل حروف مقطعه ، يعني بقيۀ آيات قرآن ، نيز محکم و متشابه وجود دارد [٦، ج٤، ص٥٤٦] و علاوه بر حروف مقطعه ، آيات ديگري را نيز ذکر ميکند که محکم برخي آيات ديگر و و اصل و أم آنها به شمار ميآيند. از نظر ابن برجان اين فرايند تفصيل محکم تا جايي ادامه پيدا کرده است ، تا براي انسان قابل فهم باشد [٦، ج١، ص٤٨٤] و خداوند آنرا به صورت قرآن عربي با اين حروف و معاني نازل کرد [٦، ج٥، ص٨٢]. بنابراين از ديدگاه ابن برجان حروف مقطعه از جهتي محکم اند (که قرآن تفصيل آنهاست ) و از جهتي متشابه به شمار ميآيند (که شبيه آيات کتاب مبين هستند). ٧. شباهت ها، قرائن و شواهد لازم براي تأثيرپذيري ابن برجان از ديگران يافت نشد و به نظر ميرسد ديدگاه او دربارٔە محکم و متشابه مبتني بر دريافت و اجتهاد خود او از آيات قرآن و روايات نبوي است .

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول