خلاصة:
هدف از این مطالعه، پهنه بندی خطر سیلاب در شهر ایلام با استفاده از مدل تابع شواهد قطعی می-باشد. فاکتورهای مؤثر بر وقوع سیل که در این مطالعه در نظر گرفته شدند، شامل شیب، جهت شیب، ارتفاع، فاصله از رودخانه، تراکم آبراهه، شاخص رطوبت توپوگرافی، شاخص قدرت توان جریان، انحنای شیب، لیتولوژی، خاکشناسی، کاربری اراضی و میزان بارندگی هستند. پس از جمعآوری اطلاعات و لایههای موردنیاز، 126 نقطه سیلگیر در منطقه مطالعاتی شناسایی شدند. موقعیت های سیلگیر بهصورت تصادفی به دو گروه 70 درصد (89 نقطه) و 30 درصد (37 نقطه) به ترتیب برای مدلسازی و اعتبار سنجی تقسیم شدند. به کمک مدل تابع شواهد قطعی (EBF) نقشهی پهنهبندی خطر سیلاب شهر ایلام تهیه شد. نقشههای حساسیت به وقوع سیل تهیهشده، به 5 کلاس خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد طبقهبندی شدند. برای ارزیابی عملکرد مدل، از سطح زیر نمودار AUC بهدستآمده از منحنی ROC استفاده گردید. با توجه به معیار ارزیابی مورداستفاده در این مطالعه (ROC) و با توجه به دادههای اعتبارسنجی، مدل تابع شواهد قطعی EBF (914/0) در پتانسیلیابی سیلخیزی در منطقهی موردنظر دارای عملکرد خوبی بود. درنهایت با توجه به نقشه نهایی بهدستآمده مناطق شرق و شمالشرقی در محدوده کمخطر هستند، نتایج مطالعه نشان داد که سیلخیزی شهر ایلام ناشی از عوامل محیطی شامل شیب زیاد و تغییر کاربری اراضی است که بر اساس نقشهی پیشبینی خطر سیل ارائهشده، میتوان در آینده اقدامات مدیریتی مناسبی را جهت کاهش خسارتها و تلفات ناشی از سیل انجام داد.
Floods are one of the most dangerous and catastrophic hydrological hazards in the world. It is a condition in which the flow of the river and the water level suddenly increase and causing huge losses of life and property. The purpose of this study is flood hazard mapping in Ilam city using evidence belief function model. Factors affecting flood occurrence considered in this study are slope, aspect, elevation, distance to river, river density, topographic wetness index (TWI), stream power index (SPI), curvature, lithology, soil science, land use and rainfall. After collecting the required information and layers, 126 flood points were identified in the study area. Flood locations were randomly divided into two groups of 70% (89 points) and 30% (37 points) for modeling and validation, respectively. Using the evidence belief function (EBF) model, a flood hazard mapping of Ilam city was prepared. The prepared flood susceptibility map was classified into 5 classes: very low, low, medium, high and very high. To evaluation the performance of the model, the area under the AUC diagram obtained from the ROC curve was used. According to the evaluation criterion used in this study (ROC) and according to the validation data, the EBF model (0.914) had a good performance in flood potential detection in the study area. Finally, according to the final flood hazard map, the eastern and northeastern regions of Ilam are in low risk. Also, the results of the study showed that flooding in Ilam city is due to environmental factors, including high slope and land use change. Based on the flood hazard map, appropriate management measures can be taken in the future to reduce flood damage and casualties.
ملخص الجهاز:
این مقدار کم بارش نیز به دلیل شرایط خاص اقلیمی حاکم در ایـران بیشـتر در قالـب هـای بـارش هـای رگبـاری کوتاه مدت و شدید با توجه به شرایط توپوگرافی و پوشش گیاهی در سطح زمین فرصت زیـادی بـرای نفـوذ در لایـه - های زیرین را نداشته و درنتیجه بسیار کم جذب زمین شده و بخش عمده ای از آن به صورت سیلاب هـای مخـرب بـر سطح زمین جاری میشود (لشکری، ١٣٧٥)؛ بنابراین محققین به منظور کاهش و جلوگیری خسـارات سـیلاب اقـدام بـه پیش بینی و پهنه بندی آن در مناطق مختلف مینمایند (استفان ١، ٢٠٠٢).
دوی تین بیوو همکاران ٦ (٢٠١٩) در ارتباط با مدل سازی مکانی سیل در شمال ایران بـا اسـتفاده از سـنجش ازدور و GIS و مقایسه بین عملکردهای شواهد قطعی با مدل لجستیک رگرسیون مطالعه کرده اند، هدف از این مطالعـه ارزیـابی عملکرد مدل شواهد قطعی (EBF) هم به عنوان مدل فردی و هم ترکیبی با روش لجسـتیک رگرسـیون ، از فاکتورهـای ارتفاع ، زاویه شیب ، انحنای شیب ، شاخص رطوبت توپـوگرافی، شـاخص قـدرت تـوان جریـان ، فاصـله از رودخانـه ، باران ، زمین شناسی و شاخص طبیعی پوشش گیاهی (NDVI) برای منطقه است .
پـژوهش - های مرتبط دیگری در داخل ایران نیز صورت گرفتـه از جملـه : سیسـتانی و همکـاران (١٣٩٦) پهنـه بنـدی خطـر سـیلاب در حوضه آبریز گابریک را با استفاده از روش مختلف انجام دادند و پارامترهای مؤثر در وقوع سیلاب شناسـایی و بـا بـه - کارگیری مدل AHP در سیستم اطلاعات جغرافیایی نقشه ای با دقت بالا تهیـه کردنـد.