خلاصة:
پدیده انفجار اطلاعات در دهه های میانی قرن بیستم، باعث توسعه پایگاه های اطلاعاتی پیوسته و محمل های اطلاعاتی الکترونیکی مختلف شد و به تدریج بر محـیط فیـزیکی کتابخانه ها نیز تأثیرگذارد و نقش های کتابداران را متحول کرد. کتابداران مرجع نیز از این تحولات درامان نماندند. پژوهش حاضر در نظر دارد نیاز یا عدم نیاز به کتابدار مرجع در محیط های رقومی را بر اساس نظرات صاحبنظران علوم کتابداری و اطلاعرسانی ایران مورد بررسی قرار دهد و تعیین کند، در صورت نیاز به کتابدار مرجع در محیط رقومی وی باید از چه ویژگی هایی برخوردار باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی است و با رویکرد تحلیلی انجام گرفته است. گردآوری داده ها بهوسیله سیاهه وارسی ساخته محققان صورت گرفته است. جامعه پژوهش، متخصصان علوم کتابداری و اطلاعرسانی ایران می باشد که در مجموع 57 نفر به سیاهه وارسی پاسخ دادهاند. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه معناداری بین بهکارگیری فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی و نیاز به کتابدار مرجع وجود دارد و متخصصان علوم کتابداری و اطلاعرسانی ایران معتقدند ورود فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، بهخصوص اینترنت و وب جهانگستر، نه تنها نیاز به کتابدار مرجع را را کاهش نداده، بلکه سبب شده که این کتابداران حتی نسبت به گذشته جایگاه مهمتر و بهتری به دست آورند. نتایج همچنین نشان داد با وجود اینکه کشور ایران معاهده حقمؤلف را نپذیرفته است، ولی کتابداران مرجع بهطور کامل حقوق مادی و معنوی مؤلف را رعایت میکنند و استفاده از نفوذگر ها و قفلشکن های نرم افزاری را مناسب نمی دانند. این کتابداران آموزش دیدهاند تا در مصاحبه سنتی علایق شخصی خود را مطرح نکنند، پس این ویژگی در نظرخواهی از متخصصین نیز انتخاب نگردیده که نشاندهنده این است که کتابداران در چنین محیط جدیدی هم به منشور اخلاقی حرفه خود پایبند هستند.
The information explosion of the latter half of the twentieth century, gave rise to online databases and various information media that gradually impacted on the very physical environment of the library. It transformed the librarians’ role. Reference librarians are no exception. The present study aims to investigate the need or lack of need to reference librarians within the digital domains based on the views expressed by LIS authorities in Iran. It would attempt further, to identify the qualities required for such librarian should a need for her/his expressed. The research, while descriptive in nature, was based on analyzing the results obtained by the checklist devised by the authors. LIS Specialist sample was composed of 57 people who filled the checklist. Findings show that there is a significance between employing ICT and need for a reference librarian. LIS experts in Iran believe that introduction of ICT, especially Internet and the WWW not only didn’t decrease the need for such librarians, but has caused the reference librarian to attain a more important and better status than before. Findings further demonstrated that while Iran is not a signatory to the international copyright conventions, the Iranian reference librarians are fully committed to observing author’s copyright and intellectual rights and frown on using software crackers.