خلاصة:
اکثر عملیات های طراحی شده و انجام گرفته در دوران جنگ تحمیلی به ویژه پس از سال اول جنگ،
با همکاری و هماهنگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران به مرحله ی
اجرا در آمده است. در ماه های اول تهاجم ارتش عراق به ایران، ارتش جمهوری اسلامی، سپاه پاسدران
انقلاب اسلامی و نیروهای مردمی به منظور جلوگیری از پیشروی قوای دشمن در سرزمین های ایران،
تمام سعی خود را کردند. اما دشمن بخش های وسیعی از نوار مرزی ایران و بعضی از شهرهای مهم
مثل خرمشهر را در استان های جنوبی و غربی کشور به اشغال خود در آورد. اما از اوایل سال دوم جنگ،
ارتش و سپاه با همکاری یکدیگر قرارگاه مشترک کربلا را تشکیل دادند و با به کارگیری قوای آزاد و
توسعه ی توان رزمی خود برای بیرون راندن ارتش متجاوز عراق از خاک ایران، دست به عملیات های
مشترک زدند. این شیوه ی اداره ی جنگ برای دو سال ادامه یافت و ایران موفق شد اکثر اراضی خود
را از دست ارتش متجاوز عراق آزاد کند. در سال های بعد نیز همکاری های ارتش و سپاه در قالب های
دیگری و به منظور پایان دادن به جنگ تحمیلی و در تعقیب قوای ارتش بعثی عراق ادامه یافت. در
اواخر نیمه ی اول سال چهارم جنگ، عملیات بزرگ خیبر که یکی از معروف ترین عملیات های دوران
دفاع مقدس بود، انجام شد. در عملیات خیبر، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی عملا نقش اصلی را در
محور هورالهویزه بر عهده داشت و توانست به عمق مواضع ارتش عراق تا کنار رودخانة دجله در مسیر
جاد هی بصره- بغداد پیشروی کند و دو جزیر هی مجنون را در آ بهای هور به تصرف در آورد. در این
عملیات، ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز علاوه بر اجرای تک در محور زید، از عملیات سپاه به ویژه
در حوزه ی ترابری و تامین پوشش هوایی پشتیبانی کرد. در این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی به نقش
و کارکرد قوای سه گان هی ارتش جمهوری اسلامی ایران در جریان انجام عملیات خیبر پرداخته میشود.
In course of the imposed war and particularly after the first year of the war, the operations were mainly designed
and carried out with the cooperation and coordination of the IRGC and the IRI Army. During the first months of
the Iraqi Army invasion of Iran, the IRI Army and the IRGC as well as the popular forces did all the best to prevent
the enemy troops advances in the Iranian territories, however, the enemy occupied a wide section of the border
areas in Iran and a certain number of the major cities including Khorramshahr in the southern and western provinces
of Iran. Since the early of the second year of the war, however, the IRI Army and IRGC established a joint
headquarters called “Karbala Headquarters” to start a certain common operations and using the free resources
developed their combat capabilities to expel the invading Iraqi Army from the Iranian territories. Managing the war
in this way continued for two years and the Iranians succeeded to liberate most of their territories occupied by
the invading Iraqi Army. During the next years, the IRI Army and IRGC cooperation continued in the other forms
to end the imposed war and to force the Iraqi Baathist Army to retreat. In the late of the first half of the fourth year
of the war, the huge operation of Kheibar as one of the most well-known operations during the course of the Holy
Defense was implemented. In this operation, the IRGC actually played the main role in the Hoor-al-Hoveizeh axis
and was able to advance into the depth of the Iraqi army positions along the Baghdad-Basra road to the bank of
the Tigris River and capture the Majnoon islands in the wetlands of the Hoor region. In the Operation Kheibar, the
IRI Army implemented an attack in Zaid area and also supported the IRGC operations by providing the air cover
and the transportation services. In this article, we describe the role and functions of the three branches of the IRI
Army in course of the Operation Kheibar have been studied in an analytical-descriptive approach.
ملخص الجهاز:
در عملیات خیبر، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی عملاً نقش اصلی را در محور هورالهویزه بر عهده داشت و توانست به عمق مواضع ارتش عراق تا کنار رودخانة دجله در مسیر جادهی بصره- بغداد پیشروی کند و دو جزیرهی مجنون را در آبهای هور به تصرف در آورد.
واژگان کلیدی: ارتش جمهوری اسلامی ایران، عملیات خیبر، جنگ تحمیلی، عراق، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مقدمه خیبر اولین عملیات آبی- خاکی انجام شده در جریان جنگ تحمیلی میباشد که در سوم اسفند 1362 در مناطق هورالهویزه و زید واقع در منطقهی مرزی استان خوزستان به مرحلهی اجرا در آمده است.
از آنجا که نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران نتوانست در منطقهی زید از موانع گسترده و خط دفاعی مستحکم ارتش عراق عبور کرده و به سمت هدف خود پیشروی کند، بنابراین پس از موفقیت نسبیِ عملیات در محور هور که در سه مرحله انجام شد، عملیات خیبر از آن پس، به این منطقهی جغرافیایی اطلاق شده است.
رزمندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای انجام این عملیاتِ بزرگ، با استفاده از بلم و قایق و بهرهگیری محدود از بالگردهای نظامی در شب، از نیزارهای وسیع هورالهویزه و هورالعظیم عبور کردند و خود را به دو جزیرهی مجنون شمالی و جنوبی رساندند و به سمت جادهی مهمِ بصره - بغداد پیشروی کردند و بخشی از رودخانهی دجله را در اختیار گرفتند.
حتی مجموعهی رزمندگان تیپ33 المهدی(ع) تمرینهایی را برای چگونگی سوار و پیاده شدن از بالگردهای شینوک و 214 انجام داده بودند تا اگر لازم شد به سرعت به منطقهی عملیاتی ترابری هوایی شوند، زیرا در طرح اولیهی عملیات خیبر قرار بود رزمندگان این تیپ به جزیرهی مجنون شمالی هلیبُرن شوند.