خلاصة:
حوزههای علمیهی شیعه، در طولِ تاریخ و در عرضِ جغرافیای جهان اسلام، نقشِ بیبدیل و انکارناپذیری را بهدوش کشیده است؛ در عصر حاضر و پس از شکلگیری انقلاب اسلامی، به رهبر حضرت امام خمینیره، این نقش، پُررنگتر و برجستهتر شده است. این نوشتار، در صددِ بیان و تبیینِ این برجستگی نیست؛ هدفِ نگارنده این است که: همزمان با چهلمین سالِ پیروزی انقلاب اسلامی و در آستانهی چهلمین سالیادِ شهادت شهیدِ والامقامِ انقلاب، مرحوم آیتالله مرتضی مطهریره، و به منظورِ حمایت از بیانیهی مقام معظم رهبری با عنوانِ «گام دوم انقلاب»، دیدگاههای آیندهپژوهانهی شهید مطهریره، پیرامون حوزههای علمیه را بازخوانی نماید.
بدون تردید، شهید مطهریره با اعتقاد به اصالت حوزه، اتصال به سنّتِ غنیِ برجای مانده از عالمانِ سلف و اهتمامِ جدید برای شکوفایی و بالندگیِ حوزههای علمیه، نقش ارزشمند و سهمِ قابل توجهی را از آنِ خود نموده است. صاحبِ این قلم، کوشیده است به همین بهانه، ضمنِ بازخوانی نظریات آیندهپژوهانه و بلند وی پیرامون حوزههای علمیه، اندیشههای ایشان را به عنوان نقطهی آغاز و «تحویل تحول» در حوزههای علمیه، موضوع بازاندیشی و عطفِ توجه قرار دهد. ترسیم اُفق آینده و تلاش در جهتِ کارآمدی روزافزون و تحوّلِ حوزههای علمیه، و تأکید بر ظرفیتها، فرصتها، چالشها و راهکارهای عملی و نظاموار، و توجه به الزامات و دلالتهای آن برای کوتاهمدت و درازمدت، از دغدغهها و دلمشغولیهای اصلی مرحوم شهید مطهریره بوده است.